Bu yazımda İsviçre'de adli yardım ve ücretsiz avukat (unentgeltliche Prozessführung und unentgeltliche Rechtsverbeiständung) konularına değineceğim. 

Anayasada adaletli yargılanma ilkesinin bir gereği olarak maddi durumu yetersiz olan kişilerin mahkeme harç ve masraflarından muaf tutulmasına adli yardım denilir. Adli yardım özel kişilere verilir ve bunu alabilmenin iki şartı vardır. Birincisi maddi durumunun mahkeme giderlerini ödeyemeyecek kadar kötü olmasıdır.

Adli yardım talep edenin mali durumunu (gelirler, giderler, menkul ve gayrimenkul mülkleri) belgelendirmesi gerekmektedir. Eğer on sene içinde mali durum düzelecek olursa alınan adli yardımı geri ödenmek zorundadır. Adli yardımın ikinci şartı davanın umutsuz olmamasıdır. Buda davayı kaybetme riskinin aşırı yüksek olmaması anlamına gelmektedir.

İSTİSNAİ DURUMLAR

Soruşturmalarda ve ceza davalarında tanığın ağır ceza alma riski gibi (bir yıldan fazla hapis, 10 günden fazla tutuklu kalmak vs.) istisnai durumlarda zorunlu savunmayı (notwendige Verteidigung) sağlamak için savcılık veya mahkeme tarafından avukat görevlendirilir. Böyle durumlarda sizi savunacak avukatı siz önerebilirsiniz. Bu tür savunmalar ancak avukatlar tarafından yapılabilir. Bunların haricindeki soruşturmalar ve ceza davalarında basit suçlamalar hariç (4 aydan az hapis, 120 günden az para cezası veya 480 saatten az topluma hizmet cezası) eğer tanığın avukata ihtiyacı varsa ve mali durumu kötü ise devlet resmi savunmayı (amtliche Verteidigung) bir avukat ile temin eder.

Böyle durumlardada sizi savunacak avukatı kendiniz önerebilirsiniz. Sadece tanıklara değil mağdurlarada devlet gerektiğinde avukat tahsis etmektedir. Bunun için taleplerin umutsuz olmayıp mağdurun maddi durumunun müsait olmaması şartları aranmaktadır.  Sivil hukuktan doğan haklarınızı takip ederken ücretsiz avukat verilmesi için adli yardım şartlarının yansıra birde avukata ihtiyacınızın olması gerekmektedir. Buda mesela karşı tarafın başka bir avukat tarafından temsil edilmesi, davanın karışık veya sizin davayı takip edebilecek gücünüz olmamasından kaynaklanabilir.  Sosyal sigorta davalarında (IV, SUVA vs.) aynı şekilde adli yardım ve ücretsiz avukat haklarınız vardır.  Avukat tuttuğunuzda bu haklarınızı korumak için elinden geleni yapacağından emin olabilirsiniz. Hakeza mahkemelerde sizi bu konularda aydınlatırlar. Bazen bu haklar ne yazık ki mahkemelerce tarafları anlaşmaya zorlamak için kullanılmaktadır.  

www.hak.ch