Cemil Baysal
BERN- İsviçre'de sağlık alanında önemli konuma erişmiş Nöroloji Uzmanı Doçent Doktor Hakan Sarıkaya, Post okuyucuları için felç hastalığını tanımlarken, belirtilerini, tedavi yöntemlerini ve nedenlerini anlattı. Dünyada kalp ve kanser hastalığından sonra gelen en önemli ölüm nedenlerin biri Felç'in tanımını yapan Doktor Hakan Sarıkaya, hastalığın belirtilerini ve tedavi yöntemlerini anlattı. Felç belirtileri gözlemlenen hastanın acilen 144 numaralı acil servis hattını arayarak hastanın uzman ellere teslim edilmesi gerektiğini dile getirdi. Hasta ne kadar hızlı tedavi merkezine ulaştırılırsa, ölmeye başlayan beyin hücrelerinin kurtarılma şansının o kadar yüksek olduğunu belirtti....

FELÇ (İNME) NEDİR ?
İnme (Almanca Schlaganfall, Streifung veya Hirnschlag) beyne kan akımını sağlayan damarlardan birinin aniden tıkanmasıyla meydana geliyor.
İnme, dünyada kalp hastalığı ve kanserden sonra gelen en önemli ölüm nedenlerinden bir tanesi. Dünyada her iki saniyede bir kişi inme geçiriyor, her 6 saniyede bir kişi inme nedeniyle yaşamını yitiriyor veya felç oluyor. Toplumda her 6 kişiden biri inme  riski taşımakta. Erişkin nüfusta en önemli sakatlık nedeni olan inme, bir beyin damar hastalığı.

NEDENLERİ NELER?
Hipertansiyon, diyabet, kalp hastalıkları, obezite, sigara içimi ve yüksek kolesterol  inmeye neden olan risk faktörleri arasında yer alıyor. İnme vakaları içinde daha kısıtlı bir yere sahip olan beyin kanamalarının en önemli nedeni ise kontrol edilemeyen hipertansiyon. Bunun yanı sıra kalp içinde oluşabilecek pıhtılar yerinden koparak beyin damarlarını tıkayabiliyor. Örneğin enfarktüs geçirmiş kalpte, belli bir bölümde kalp kası fonksiyonunu kaybedebiliyor. Bunun sonucunda kalp etkin bir şekilde kasılamayacağından orada pıhtı birikebiliyor. Oluşabilecek bir ritim bozukluğunda bu pıhtı kalpten fırlayıp beyne gidebiliyor. Şah damarı denilen karotis ve arka tarafta da vertebral arterler olarak adlandırılan ve beynin arka bölgeleri ile beyin sapı ve beyinciği sulayan damarlarda oluşan sorunlar da inmeye neden oluyor.

BELİRTİLERİ NELER? NE YAPMALI?
İnme belirtileri aniden ortaya çıkar:
- Özellikle vücudun tek tarafında (yüz, kol veya bacakta) ani ortaya çıkan hissizlik, zayıflık ya da felç
- Aniden çift görme, görememe gibi tek ya da her iki gözde de görme bozuklukları.
- Aniden konuşma bozukluğu
- Aniden yürümede zorluk çekmek, baş dönmesi, denge veya koordinasyon kaybı.
- Daha önce hiç yaşanmamış çok şiddetli baş ağrısı.
İnme acil bir tıbbi durumdur. Hastaların böyle bir durumda hiç vakit kaybetmeden derhal 144 numaralı Acil Servisi arayıp en hızlı şekile özel inme merkezlerine (Stroke Ünit) ulaştırılması gerekiyor. Her kaybedilen dakika milyonlarca beyin hücrelerinin ölümüne yol açacaktır.

NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Tıp inme tedavisinde son zamanlarda çok büyük aşama kaydetti. Önceleri hastalar kendi kaderlerini bırakılırken, artık erken zamanda hastaneye ulaşan hastalarda beyin damarlarında meydana gelen akut tıkanmalar ilaç veya kateter tekniği ile tekrar açılabilmekte, dolayısıyla hasta çok kısa zaman içinde tekrar eski sağlığına kavuşma şansına sahip. Tedavi için hastaların inme belirtilerini tanıma ve 144 no'lu acil servis ile en kısa zamanda inme merkezine ulaşmaları çok büyük önem taşımaktadır.

NASIL ÖNLENEBİLİR?
- Yüksek kan basıncı inmede en önemli tedavi edilebilen risk faktörüdür, ideal olarak 130/80 mmHg altında olmalı. Yüksek tansiyon iyi kontrol edildiğinde inme riski 40% azalır. Yüksek tansiyon ileri yaşlarda bunama (demans) hastalığına yakalanma riskinide artırır.
- Yüksek kolesterol koroner kalp hastalıklarına ve kalp krizine neden olabilir, aynı zamanda beyine giden damarlarında sertleşme ve damar tıkanmalarını kolaylaştırır. Statin grubunda bulunan ilaçlar inme riski yüksek olan hastalar için çok önemli.
- Sigara inme riskini iki buçuk kat artırır, özellikle genç hastalar için büyük önem taşır.
- Beslenme ve yaşam tarzı : düzenli şekilde yürüyüş veya koşu yapmak (haftada 3 x 30 dakika), tuz ve tuz içeren besinlerden uzak durmak, bol sebze ve meyve artı bol potasyum içeren besinler tüketmek (orn. kaysi, müz), zeytin yağı kullanmak, bol balık tüketmek, kırmızı et yerine beyaz et tercih etmek, aşırı kilodan kaçınmak ve ara sıra siyah çikolata ve kahve tüketmek inme riskini düşürmek için önerilen uygulamalar arasında.