Cemil Baysal
ZÜRİH- Küresel piyasalar, İsviçre Merkez Bankası'nın (SNB) faizleri düşürmesi ve kur politikasında yaptığı değişiklikle piyasalara düşen meteorun şoku dünyanın dört bir yanında hissedildi. Birçok ülkede döviz işlemcileri zor durumda kaldı. Yeni zelanda, İngiltere ve ABD'de FX piyasası aracı kurumları iflas açıkladı. Uzmanlar, Euro Bölgesi'ni, euro alımları ile destekleyen bir ülkenin bu misyonunu sonlandırmış olmasının Euro Bölgesi'ne zarar vereceği uyarısı yapıyor. Avrupa genelinde ise özellikle, İsviçre Frangı cinsinden mortgage kredilerinin GSMH içindeki payının yüzde 8'e yaklaştığı Polonya, en büyük risk altındaki ülke olarak gösteriliyor. Merkez Bankasının euronun 1.20 frankın altına inmesine izin vermeme politikasından vazgeçmesi ve mevduat faizini yüzde eksi 0.75'e düşürmesinin frankın euro karşısındaki kazanımları bir ara yüzde 41'e kadar yükseldi. Frank bugüne kadar en büyük günlük çıkışını gerçekleştirirken, Bloomberg'in takip ettiği 150'den fazla para birimi karşısında yüzde 15'in üzerinde değerlendi.  Frankın Euro karşısında değer kazanması sonrası haberin duyulduğu anlarda halkın bankalara akın etmesiyle İsviçre'deki bankaların bankomatlarında eurolar boşaldı. Bankalar halkın euro taleplerine yetişemedi. Nakit parası olanlar, ellerindeki paranın büyük bölümüyle euro satın aldı.
SNB'nin faiz indirimi ve minimum kur uygulamasına son vermesiyle euroda ve İsviçre borsasında kayıplar sürüyor. Kayıpların İsviçre içinde ve dışında devam etmesi bekleniyor. Euro, frank karşısında bir ara inanılmaz bir düşülle 0,974'e kadar gerilerken, daha sonra 1 euro civarında seyretti.

TÜRKLERİN KAYBI VE KAZANCI
Haberin duyulmasıyla İsviçre'de yaşayan Türkler arasında sevinç ve isyan hakimdi. Geçtiğimi yaz ve yılbaşı tatilinde Türkiye'de yüklü parayla elindeki İsviçre frankıyla Türkiye'de gayrimülk satın alanlar, frankın euro ve TL karşısında değer kazanmasıyla en az yüzde 20-30 civarında kayıplarının olduğunu dile getirdiler. Dalgalanma öncesi gelecek yaz tatili için tatil planı yapıp parasını euro ile ödeyenler pişman olurken, şimdilerde tatil planı yapan ve Türkiye'de gayrimülk emlak satın alacaklar paralarının değer kazanmasıyla en az yüzde 20 kazanç sağladılar. İsviçre Frangı Türk Lirası karşısında 2.8437 ile tarihinin en yüksek seviyesini gördükten sonra yeniden 2.6301 TL'den işlem gördü.  İsviçre içinde ve dışında olayın şokunu atlatamayan ve endişeyle gelişmeler takip edilirken İsviçre Ekonomi Bakanı Johann Schneider Ammann, herhangi bir konjonktür programına ihtiyaç olmadığını, piyasada ciddi bir durgunluk olması halinde bunu düşünüleceklerini dile getirdi. Frankın ne kadar  yukarda kalacağını kimsenin tahmin edemediğini belirten Bakan, durumun ciddiyetle takip edilmesi gerektiğini belirtti. Bakan frankın yukarda kalmaya devam etmesi halinde bazı sektörlerin rekabet güçlerinin zayıflama ihtimalleri olabileceğini bahsetti. Son gelişmelerin ardından hükümet Ekonomi Bakanlığını, piyasadaki dalgalanma ve gelişmelerin son durumunu derin analiz ederek, önerilerle rapor sunmasını talep etti.
 
Hükümet, ekonominin güçlendiririlmesi ve frankın güçlenmesiyle yaşanan yan etkilerin minimuma indirilmesini hedef olarak belirledi.