Ekonomi alanında önemli düzenlemeler içeren Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi, TBMM Genel Kurulunda kabul edildi. Torba Kanun, özelikle yurt dışında çalışan ve ikamet eden Türk vatandaşlarının hizmet borçlanması ve emekliliğini etkileyen büyük değişiklikler getirdi. Kanunla yurt dışı borçlanmasında prim oranı yüzde 32'den yüzde 45'e çıkarılacak. Hukukçular, "Yasa 17.07.2019 tarihinde TBMM’de kabul edildi. Cumhurbaşkanı tarafından imzalanarak resmi gazetede yayınlandığında yürürlüğe girecektir. 15 gün içerisinde yürürlüğe girmesi beklenmektedir. Yürürlük öncesi müracaat eski yasadan yararlanma hakkı verecektir" dedi.

Yeni düzenleme SGK'dan emeklilik hakkını yitirmek istemeyen gurbetçiler, yasa yürülüğe girmeden yurt dışı borçlanmalarını bir an evvel ödeyerek haklarını korumak için harekete geçti. Uzmanlar bu düzenleme sayesinde hükümetin tıpkı paralı askerlikte olduğu gibi yeni bir "kaynak yarattığı" değerlendirmesini yapıyor.

Konuyu değerlendiren Türkiye Gazetesi sosyal güvenlik yazarı İsa Karakaş, "Artık yurt dışında çalışanlar için SSK ve Emekli Sandığından emeklilik hayal olacaktır. Bu bağlamda Bağ-Kur’dan emeklilik söz konusu olacağından SSK’dan emekliliğe göre en az 1800 gün daha fazla primle ve SSK’ya göre daha düşük aylıkla emeklilik mümkün olacaktır" diye yazdı.

Karakaş'ın değerlendirmeleri şöyle:

"Gurbetçiler, emeklilik için daha büyük maliyetlere katlanacak"

Türk vatandaşları ile doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler, Türk vatandaşı olarak yurt dışında geçen ve belgelendirilen sürelerini borçlanarak emekli olmaktadır.

Mevcut uygulamada gurbetçiler, yurt dışı borçlanması için SGK tarafından belirlenen prime esas günlük kazanç alt ve üst sınırları arasında olmak üzere, kendilerince belirlenecek günlük kazancın %32’si oranında prim ödemektedir. Buna göre, 2019 yılı için belirlenen asgari ücret tutarları karşısında, yurt dışında geçen sürelere ilişkin borçlanılmasında;

01.01.2019 ila 31.12.2019 tarihleri arasında borçlanılacak her bir gün için tahakkuk ettirilecek borç tutarının;

En az ödenecek günlük prim miktarı: 85,28 TL x % 32=27,29 TL

Üst sınırı: 639,60 TL x % 32=204,67 TL esas alınmaktadır. En az prim ödemek isteyen günlük 27,29 TL’den borçlanarak emekli olabilmektedir. Buna göre aylık 818,7 TL, yıllık 9.824,5 TL prim ödemek zorundadır.

Yüksek emeklilik için günlük 204.67 TL’den borçlanan bir şahıs aylık 6.140,1 TL, yıllık 73.681,2 TL prim ödemek zorundadır.

"Torba Kanun"la ödenecek prim oranları %13 artırılacak

Yukarıda yer verdiğimiz mevcut uygulamadaki yurt dışı borçlanması için ödenmesi gereken SGK prim oranları bahse konu "Torba Kanun"un mevcut hâliyle yürürlüğe girmesi ile birlikte %32’den %45’e yükseltilmektedir. Buna göre ödenecek en az ve en yüksek prim oranları aşağıdaki gibi hesaplanmıştır.

En az ödenecek günlük prim miktarı: 85,28 TL x % 45=38,376 TL

En çok ödenecek günlük prim miktarı: 639,60 TL x % 45=287,82 TL’dir.

En az prim ödemek isteyen günlük 38,376 TL’den borçlanarak emekli olabilmektedir. Buna göre aylık 1.151,28 TL, yıllık 13.815 TL prim ödemek zorundadır.

Yüksek emeklilik için günlük 287,82 TL’den borçlanan bir şahıs aylık 8.634,6 TL, yıllık 103.615 TL prim ödemek zorundadır.

Buna göre "Torba Kanun"un yürürlüğe girmesi ile birlikte en az ödenmesi gereken yıllık prim tutarı 9.824,5 TL’den 13.815 TL’ye yükselmektedir. En yüksek matrahtan prim ödeyerek yüksek emeklilik maaşı ödemek isteyenler ise yıllık 73.681,2 TL yerine 103.615 TL prim ödemek zorunda kalacaktır.

Gurbetçiler sadece Bağ-Kur’dan emekli olabilecek

Mevcut düzenlemede yurt dışı hizmet borçlanmasına ait sürelerin hangi sigortalılık hâline göre geçmiş sayılacağının belirlenmesinde; Türkiye’de sigortalılık varsa borçlanma talep tarihindeki en son sigortalılık hâline göre, sigortalılık yoksa Bağ-Kur kapsamında geçmiş hizmet süresi olarak kabul edilmektedir. Emekli olunacak kurum da buna göre belirlenmektedir. Mesela en son Türkiye’deki çalışması SSK kapsamında olan bir şahıs SSK şartları ile daha az primle ve yüksek maaşla emekli olmaktadır.
Torba Kanun bu hâli ile yürürlüğe girdiğinde artık SSK ve Emekli Sandığından emeklilik hayal olacaktır.

Bu bağlamda Bağ-Kur’dan emeklilik söz konusu olacağından SSK’dan emekliliğe göre en az 1800 gün daha fazla primle ve SSK’ya göre daha düşük aylıkla emeklilik mümkün olacaktır.

Artık yurt dışındaki başlangıç sigorta başlangıcı kabul edilmeyecek

Mevcut uygulamada ilk defa çalışmaya başlanılan tarihin Türkiye’de ilk işe giriş tarihi olarak kabul edildiği; Almanya, Arnavutluk, Avusturya, Azerbaycan, Belçika, Bosna Hersek, Çek Cumhuriyeti, Fransa, Gürcistan, Hırvatistan, Hollanda, İsviçre, Kanada-Kebek, K.K.T.C., Lüksemburg, Makedonya, Slovakya, Kore ve İtalya gibi ülkeler bulunmaktadır. Bu uygulamanın da değiştirilmesi öngörülmektedir.

Torba Kanun bu hâli ile yürürlüğe girmesi durumunda borçlandırılan yurt dışı sürelerinin 4/1-b kapsamında hizmet olarak değerlendirilmesi ve Türkiye'deki sigortalılık başlangıç tarihinden önceki sürelerin borçlanılması hâlinde borçlanılan sürelerin,

Türkiye'de sigortalılıkları olanlar için sigortalılık başlangıç tarihinden geriye götürülen sürelere,

Türkiye'de sigortalılığı olmayanlar için ise borcun ödendiği tarihten önceki geriye götürülen sürelerde,

Geçmiş hizmet olarak değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Bu düzenleme ise daha geç emeklilik anlamına gelmektedir."

Bu arada Avrupa'da yaşayan Türk vatandaşları için konuyu AvrupaPostası gazetesine değerlendiren hukukçu Talha Barut, "Yurtdışı Borçlanma ile SSK’dan Emeklilik İmkanı Kalkıyor" uyarısında bulundu.

Barut'un yazısı şöyle:

"1978’den beri var olan bir sistem baştan sona değişiyor. Yurtdışındaki Türklerin elde ettiği birçok kazanım bu yasa ile kaldırılıyor. Süreç şaşırtıcı derecede hızlı ilerliyor. Bu kadar önemli bir değişiklik kamuoyunda tartışılmadan sessiz sedasız hayata geçiriliyor. TV’lerin ana haber bültenleri bu konuya yer vermiyor. Sosyal medya da olmasa kimsenin ruhu duymayacak.

Biz buradan yüksek sesle bir kez daha duyuruyoruz:

İlgili Kanun teklifi ile ilk sigorta başlangıcının belirlenmesine ilişkin özel bir düzenleme yapılıyor. Bu düzenlemenin Türkiye`nin taraf olduğu sosyal güvenlik anlaşmalarına aykırılık teşkil etmemesi gerekiyor. Almanya, Fransa, Avusturya, Belçika, Hollanda, İsviçre ve Kanada gibi ülkelerle yapılan anlaşmalara dayalı olarak ilk sigorta başlangıcının nasıl belirleneceği hüküm altına alınmıştır. 3201 sayılı Kanunda yapılacak değişiklikle Uluslararası anlaşmalardan kaynaklı haklar ihlal edilirse ilgili kişiler mahkemeye müracaat edebilirler.

İlgili Kanun teklifi ile SSK’dan emekli olma imkanı kaldırılıyor. Bu durum T.C. Anayasa'sının 62. Maddesine aykırıdır. Zira Devletin yurtdışındaki Türklerin sosyal güvenlik haklarını koruma yükümlülüğü bulunmaktadır. Sosyal güvenlik haklarında geriye gidiş kabul edilemez.

Umarım konu ileride mahkemelere yansımadan düzelir. Bu haliyle yasa geçerse, SSK’dan emekli olmak bir hayal olacak. Bağ-Kur’dan emekli olmaya da insanların ekonomik gücü kafi gelmeyecektir. Çok fazla ödeyerek çok az maaş alınacak yeni sistemde yurtdışı borçlanma yapmanın bir anlamı da kalmayacaktır. Bu mağduriyetlerden dolayı 2014 yılı öncesi olduğu gibi birçok dava açılacak ve SGK ile vatandaşlar bu davalar yüzünden karşı karşıya gelecektir.

Hangi Değişiklikler Getiriliyor?

1) Yurtdışındakiler için artık SSK (4-a)’ dan emeklilik kalkmış olacaktır.

2) Ödenecek yurtdışı borçlanmaya esas prim oranı %32’den %45’ e çıkarılacaktır. Bu da şu andaki günlük borçlanma bedelinin 27,29 TL’den 38,38 TL’ye çıkacağı anlamına gelmektedir.

3) Emekli maaşları doğal olarak düşmüş olacaktır.

Örnek verecek olursak 58 yaşında bir bayan şu anda SSK’dan 98.244 TL öderken artık Bağ-Kur’dan 207.252 TL ödeyecektir. Alacağı maaş 2300 TL'den 1500 TL'ye düşecektir.

5000 gün SSK üzerinden emekli olabilecek 56 yaşında bir erkek bugün 136.450 TL öderken değişiklikten sonra 9000 gün Bağ-Kur üzerinden emekli olmak için 345.420 TL ödeyecektir. Alacağı maaş 2300 TL'den 1300 TL'lere kadar düşecektir.

Kimler Etkileniyor?

Henüz müracaat etmemiş veya müracaat etmiş olsa da borçlanma bedellerini yeterince ödememiş herkes bu değişiklikten etkilenecektir. Türkiye’de hangi yılda olursa olsun çalışmış olmanız ya da borçlanma yaparak bir kısım para ödemiş olmanız tek başına yeterli gelmemektedir.

Kimler Etkilenmiyor?

Doğru bir şekilde müracaatını yapmış, ödemelerini tamamlamış kişiler ile halihazırda aylıklarını alan kişiler yeni yasadan etkilenmeyeceklerdir.

Ne Yapmak Gerekiyor?

Yasa çıkmadan önce müracaat etmek gerekiyor. Şayet Türkiye’de çalışmanız yok ise SSK’lı olarak da çalışmanız gerekiyor.

Ne Zamana Kadar Süremiz Var?

Yasa 17.07.2019 tarihinde TBMM’de kabul edildi. Cumhurbaşkanı tarafından imzalanarak resmi gazetede yayınlandığında yürürlüğe girecektir. 15 gün içerisinde yürürlüğe girmesi beklenmektedir. Yürürlük öncesi müracaat eski yasadan yararlanma hakkı verecektir. 

Bu yasadan etkilenmemenin üç önemli şartı var:

1) Yasa çıkmadan SSK’lı çalışma yapma

2) Yasa çıkmadan doğru bir müracaat yapma

3) İşlem sonunda size özel hesaplanacak asgari tutarı ödeme"