Salgının ekonomik boyutu ve iflaslar

Dünyayı derinden sarsan korona salgını karşısında bilim adamları onlarca aşı ile mücadele ederken 2021 yılının kışında inşallah korona diye bir gündemimiz olmayacak. Türk kökenli bilim adamı Prof. Uğur Şahin ve eşi Özlem Türeci’nin geliştirdiği aşı insanlığa umut oldu. Üç yılda yapılması gerekenleri 11 ay gibi kısa bir zamanda başararak insanlık adına önemli bir görev üstlendiler. Gösterdikleri başarıdan dolayı dünyada isimlerinden en çok bahsedilen kişilerden oldular.  Prof. Şahin ve Dr. Türeci elde edilen başarının arkasında 60 ülkeden bilim adamları, gecelerini gündüzlerine katan Biontech çalışanları ve aşının gelişmesi için bürokratik engelleri kaldıran ülke yöneticilerine ekonomik olarak destek vererek kendilerine güvenen yatırımcıları hepsinin başarıda katkısı olduklarını söylediler.  Ekonomik destek olamadan aşının oluşmasının mümkün olmayacağını özellikle belirtiyorlar.
 
2021 yılının ikinci yarısına Covid 19’suz gireceğiz de etkileri aklımızdan çıkmayacak. Salgını yenenler yaşadıkları kabuslu günleri unutamayacağı gibi, salgına karşı hayatlarını kaybedenlerin yakınları da 2020’yi hiç te iyi hatırlamayacaklar. Dünya koronadan önce ve sonra diye iki ayrı zaman dilimine ayrılacak. Biz bu zamana kadar salgının günlük artışını iyileşenleri vefat edenleri konuşarak gündemimizi meşgul ettik.  Oysa salgının en önemli boyutu en az sağlık boyutu kadar önemlidir.  Mal canın yongasıdır. Korona önlemleri kapsamında alınan tedbirler yüzbinlerce orta ve küçük işletme iflas ederek korona tedbirlerine kurban gitti. Büyük işletmelerde ise üretim durduğu için yüz binlerce kişi işsiz kaldı.  Dünyadaki üretiminin yüzde 28’i Çin’e kaydırıldığı için Çin’de de siparişleri üretemeyince batılı ülkelerde fabrikalar durma noktasına geldi. Depolama sisteminden vazgeçenler bedelini ağır ödedi. Bundan sonra üretim Çin’den bizim coğrafyamıza doğru aktığını şimdiden görebiliyoruz.
 
Gelelim İsviçre’deki bizim iş insanlarımızın durumuna. Herkes kendi sağlığının derdine düştüğü için iş ziyaretleri başta olmak üzere birçok görüşme ve yatırım ertelendi. Özellikle turizm sektörü bu zamana kadar en zor yıllardan birini yaşadı. Birçok işletme zor durumda olduğu gibi turizm ülkeleri de çok etkilendi. Uçak şirketlerini devletler kurtarma paketleriyle desteklerken, turizm acenteleri ise var oluş mücadelesini kaybetmek üzereler.  Turizm sektörü etkilenince sektöre bağlı 52 iş kolu dolaylı ve direkt olarak etkilendiler. Eğlence sektörü ise yok olmayla karşı karşıya bulunuyor.
 
Gıda sektörü nisbeten etkilenmese de korona salgını fiyatları tavan yaptırdı. Son olarak tüketicilerde etkilenince herkes kararında alışveriş yaparak ihtiyatlı davranması gıda sektörünü de dolaylı etkiledi. Bir taraftan salgının belirsizliği, diğer taraftan ABD seçimleri ve iş insanlarının serbest seyahat edememeleri ticareti olumsuz etkiledi. Avrupa ülkelerinde yaşayan 5 milyonu aşkın vatandaşlarımızın yüzde 70’i izinlerini Türkiye’ye yapamamaları içinde bulunduğumuz belirsizlik durumu özetlemeye yetiyor. Üretin durunca vergiler de azaldı devletler iflasın eşiğine geldi. İtalya’nın talep ettiği kurtarma paketi esasında AB kurtarma teklifi olduğunu unutmamalı.
 
Salgınla birlikte iş dünyası farklı bir çalışma sistemine döndü. Evden çalışmak artık hayatımızın bir parçası oldu. Sanal alışveriş tavan yaptı.  Nakit para kullanma alışkanlığı yerini elektronik kartlara bıraktı. Al götür ve evlere servis sistemi büyüdü ve önemli bir iş kolu oldu. Birçok kimsenin beğenmediği taşımacılık, bakıcılık gibi hizmetlerin ne denli önemli olduğu bir kez daha ortaya çıktı.  Bu saydıklarımız koronada ortaya çıkanların bir kısmını oluşturdu.
 
Bu zamana kadar günlük korona sayılarıyla meşgulken ekonomik boyutu 2021 en konuşulacak boyutunu oluşturacak. Var olan bir gerçekse çok kazananlar çok kaybetti. Temennimiz, 2021 yılının sağlıklı ve bol kazançlı geçmesidir. Bu vesileyle koronasız yeni yıllar diliyorum.