Yayla ağırlıklı gezimiz için , ulaşımın daha rahat olacağı ağustos ayında az yağışlı bir dönemi kollayarak İstanbul’ dan Rize -Artvin havalimanına hareket ettik. Yayla yollarının vazgeçilmezi kiraladığımız SUV aracımızı havalimanından teslim alarak , 2 aile 4,5 kişi ekibimizin 5 yaşında miniğini de alarak yola koyulduk (1)
İlk durağımız Arhavi ırmağı üzerinde bulunan Mencuna şelalesi. Şelale ili kademeli olarak akıyor, ilk kısım 90 metre yüksekliğinde ve çevresinde Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı ( DOKA) nın organize ettiği yeşil yoldan çay bahçeleri arasında yüksek oksijen yüklüyoruz. Çay ve mısır molası ardından (2) Kamilet vadisini solumuza alarak, Çifte Kemer köprü ‘ ye ulaşıyoruz. Bu taş köprüler birleşen iki nehir olan Kamilet ve Durğuna nehirleri üzerinde doyumsuz bir fotoğraf alanı oluştuyor. Sıradaki rotamiz Artvin’ in sembol alanı Borçka Karagöl için navigasyonumuzu ayarlıyoruz. Yol üstü fındık bahçelerinden taze fındık alarak, vadide dökülen sulardan oluşan küçük göletlerde yapılmış çay bahçelerinde çay molaları vererek ilerliyoruz.
Tabiat harikası Borçka Karagöle ulaşıyoruz, Klaskur deresinden oluşan muhteşem bitki örtüsü ve manzarası bulunan bir set göl. Mola (3) ardından ulaşımı zorlu olan , doğa harikası bir vadiye yöneliyoruz. Macahel vadisi. Vadide bulunan 18 köyden 6 adeti Türkiye sınırlarında. Ulaşımı zor olan bu bölge uçurum kenarlarından tırmanılıp, 2600 metre rakımda bulutlar, sisler ve tertemiz oksijen sunan bir bölge. Kışın kapanan bu yollar, iki ülke arasında hastane geçişleri için serbestlik oluşturmuş. Aynı zamanda arıcılık için mükemmel bir fauna. Kapalı bir bölge olması gelenekler ve gastronomi için farklı bakir bir saha oluşturmuş. Konaklama ve akşam yemeği için köyün yamacında yer alan Macahel Dağ Evi’ ne geçiyoruz. (4) Eşyalarımızı bırakıp, Maral köyü ve Maral şelalesine ilerliyoruz, dar patika yollardan geçerken mükemmel bir manzara bizi ödüllendirecek gibi görünüyor. Şelale inişte şort ve deniz ayakkabılarımızı sırtımıza alarak, patika yollardan yürüyoruz. (*)kulağımızda şelalenin uğultusu tam bir terapi yapıyor. Şelale çıkışında oluşmuş gölette serinleyip , şelale yanında çay molası veriyoruz. (5) Soğuk su ve uzun yürüyüş acıktırıyor. Soluğu dağ evinin terasında alıyoruz. Menümüz et, tarhun yaprağı, kişniş ve sarımsakla pişen bir güveç yemeği olan ‘’ Chakapuli’’, sarımsak ve özel sosla harmanlanmış fırınlanmış tavuk yemeği olan ‘’Chkmeruli’’, gürcü mantısı ‘’Khinkali’’ , kızarmış patlıcanın ceviz ve sarımsak ile doldurulması ile hazırlanan ‘’ Badrıjani ‘’, soslu Gürcü patates ve armut suyu. Ekibimize iri mantıları, çatal ve bıçakla parçalamak istemesi, İşletmeci Barış bey’ e bir yemek eğitimi vermek gerektiğini hatırlatıyor, kulpundan tutup suyu emilerek yenen bu mantılar tam bir lezzet resitali. Tema vakfı ile beraber kullanılan konaklama alanımız, dağ evinin hemen yanında. Deliksiz bir uykunun ardından mekanın kahvaltı salonunda yöresel peynirle hazırlanmış. ‘’ khachapuri’’ , bal ve Artvin zeytini var. Yanlış duymadınız burası Eğe değil ama , burada yamaçlarda sadece eğitimli dağcıların topladığı butko zeytinler enfes. Sayı az olduğu için sadece bu bölgede tüketiliyor. Kahvaltı sonrası Şavşat ilçesine doğru hareket ediyoruz, yol üzeri Borçka barajı üzerinde İbrikçi iskelesinde mola veriyoruz (6) Artvin valiliği, il özel idaresi ile beraber, Artvin valisi sayın Yılmaz Doruk’ un gayretleri ile Artvin markasını (7) oluşturmuş. Bu iskele de bir de zihne sinir bir proje de yapılmış. Baraj içine de iskele olur mu? demeyin, yapmışlar, yüzer iskele makaralı sistemle su seviyesine göre alçaltılır- yükseltilir hale getirilmiş. Tekne turları ile zenginleşen bu mekan, İbrikli İskele Tesisleri olarak anılıyor. “Artvin Markalaşma Projesi” ile üretilen Artvin’e özgü sembol ve tasarımlardan oluşan Artvin hatıralık ve hediyelik eşyalarının satışa sunulduğu mekânlar ile Artvin’den anı biriktirmek isteyenlere rengarenk koleksiyonlar eşlik ediyor. Kır kahveleri ve yöresel lezzetler durağı ziyaretçilerine Artvin gastronomisini keşfetme imkanı sunuyor.(8)Artvin alışveriş ve çay molası ardından , Artvin gastronomi müzesine uğrayarak, Artvin kültür evinde yer sofrasına geçiyoruz. (9) silor ve silor tatlısını tadımlayıp, semaver çayda demleniyoruz. Mekanın aşçısı Ömer bey , fanatik Galataray’ lı ve Artvin Galasaray derneği yönetiminde. Etrafta biblolarda sarı- kırmızı süslemelerle mekanı şenlendirmiş. Yazının yazarı olan bendeniz de bundan nasiplenip takım atkı ve broşlarımızı alıp hatıra fotoğrafı çektiriyoruz. Şavşat yol üstü ekip arkadaşlarımızın tarihi köklerini yad edip , eski bir Ahıska köyü olan Berta vadisine uğrayarak, Şavşat yayla bölgesine hareket ediyoruz. Şavşat ‘ da manzara bizi Alp dağlarını eteklerinde bilindik resim karelerine götürüyor. Sahara milli parkı içinde bulunan Şavşat Karagöl büyük ladin ve çam ağaçları arasında kalp şeklindeki görüntüsü ile etrafında bir yürüyüşe davet ediyor bizi. Peşinden bir kayık sefası ile taçlandırıyoruz manzara keyfini. Geldiğimiz köyleri akşam gün batımı ile seyrederek , konaklama ve akşam yemeği için Geleneksel Şavşat evine geçiyoruz. (10, 25) Uluslararası ‘’Cittaslow ‘’Sakin Şehir Birliğine 10. sırada üye olarak kabul edilen Artvin’in Şavşat ilçesi, geleneksel Şavşat evlerinin tescil edilmesinin ardından marka olmuş ve aslına uygun olarak ahşap olarak yapılmış. Menümüzde peynir eritmesi ( Gorgola) ve bu bölgeye has benekli alabalık var. Sabah kahvaltıda mısır ekmeği, butko zeytini , çay yetiyor bize, gerisi göz doyurmalık. Yöresel eritme peyniri ve mısır unu alışverişi için Şavşat merkezine uğrayıp(11) , yavaş şehir ünvanının mimarları Şavşat kaymakamı sayın Yusuf Akın’ a İstanbuldan dost selamlarını ve teşekkürlerimizi ileterek, rotamızı Ardanuç ilçesinde bulunan Cehennem deresi kanyonuna çeviriyoruz. Amerika’da ki ‘’Grand Canyon’’ dan sonra dünyanın en yüksek ikinci kanyonu olan bu kanyonda biraz zorlu fakat keyifli yürüyüş sonrası cağ kebabı ile karnımızı doyurup (12) çay , sütlaç ve dondurma için Ardanuç kültür evine geçiyoruz. (13)
Gezinin Artvin kısmını noktalayıp, rotamızı Rize ‘ ye çeviriyoruz. Yol üstü lezzet molaları ardından( 14) konaklama mekanımız için Ayder yaylasına geçiyoruz. Ali bey ve Nergiz hanım babalarından kalan Ayder’ in ilk evini ahşap , orijinal hali ile muhafaza edip tatlı bir mekan oluşturmuşlar. (15) Otele yerleşip akşam yemeği için Ayder girişinde Gürgendibi restauranta geçiyoruz. (16) Fasülye turşusu, karalahana, alabalık , muhlama dan oluşan karma menümüz bitince , Kuşpuni Dağ Evinin bahçesine çay için geçip, cırcır böceği ve fırtına deresinin sesi ile uykuya geçiyoruz. Sabah Mıhlamanın kaşıkta ne kadar uzatacağını test edip, sabah erken tur otobüslerinin önünde bir gün planlanıyoruz. İlk durağımız dar patika yollardan Palovit şelalesi. Ardından Rize’nin sembol yerlerinden Zilkale. Kervan yollarının güvenliğini sağlayan tarihi , yüksek manzaralı bir kale. Kaledibinde çay ve mısır unundan yapılan kete ile mola veriyoruz. (17)
Yine sembol köprülerden ve dizi ve filmlerde sık kullanılan olan Çinçiva ve Şenyuva köprülerinde dinleniyoruz. (18) Ekibimizin miniğini Fırtına deresinin sakin bir koyunda su ile buluşturup sözümüzü tutuyoruz. Nehir gezilerinin vazgeçilmez üçlüsü şort, deniz ayakkabısı ve havlu, serin suyla birleşince tedarikli gezgin, iyi ki almışız dedirtiyor. Gezgin miniğimizin yollardaki usluluğunu geniş bir mola ile ödüllendiriyoruz. Ayderin kalabalığı bizi ürkütmüş olacak ki , sakin bir rota arıyoruz, imdadımıza Yukarı Kavrun yaylası yetişiyor, Yürüyüş alanları, dere üzerinde mekanlar bulutların üstünde mükemmel bir manzara doyuruyor bizi. Laz böreğinin en saf ve en güzel halini deneyimliyoruz burada. ( 19)
Ertesi gün Çamlıhemşin ‘ de yayla peyniri, kolot peyniri, mısır unu, mısır ketesi alışverişi yaparak ( 20) Rize’nin sıcak simidini tatmaya yöneliyoruz. (21) Rize sahilde çay bardağı şeklinde inşa edilen , belki de haksız eleştiriler almış fakat gezilip görülünce Rize’ye çok şey kattığını gördüğümüz mekan bizi mest ediyor. Rize çay çarşısı. (22) Müze alanları, seyir terası, alışveriş ve yeme alanları. Bahçe de aslına uygun yapılmış serenderi ve işlevini mekan kurucularından Hasan Önder beyden öğreniyoruz. Yerden yüksek yapılan Karadenizin sembolleri serenderler, mısır başta olmak üzere ürünlerin haşerelerden ve yaban hayvanlarından korunmasını sağlıyor, yapıya genellikle akasya ağacından yapılan seyyar bir merdiven ile çıkılıyor. Bu direklerin yukarı kısmına tahtadan dört tekerlek konulması vasıtasıyla yapıya fare ve çeşitli böceklerin ulaşması engelleniyor. Müzede çayın tarihini ve fotoğraf sergisini geziyoruz. Sanatçı Hacere Orhan çayda emeği olan Karadeniz kadınını resmediyor.
‘’Yol aldım giderim gayri köyümden
Kapattım kapımı yol verin dostlar…’’
Hüznümüze müze içinde mutlaka gitmeyi önerdiğimiz 13D sinema deneyimi yetişiyor. Canlı deneyimde kah raftingde ıslanıyor, kah çay yaprağı oluyor, kah atmaca olup Zilkale’ de dolaşıyoruz.
Şehrin karmaşasından uzakta Dağsu bölgesinde bir yanı çay bahçeleri bir yanı deniz olan , Dağmaran restaurantta pide, fasülye…Rize gastronomisini manzara ile birleştiriyoruz. (23) Rotamızı Güneysu ilçesinde bulunan Kıbledağına çeviriyoruz. Mükemmel manzara eşliğinde namazlarımızı eda edip, dağ eteğinde çay, sütlaç, kara üzüm muhallebisi olan pepeçura bulabildiğimiz Atmaca tepesine geçiyoruz.(24) Mekan altında serender ve çay bahçelerinde gezi ve fotoğraflama yapıyoruz. Aracımızı Rize -Artvin havaalanında araç şirketine (1) teslim ederek, geziye başladığımız yere dönüyoruz . Seyahat terapiniz olsun. Yolda başladığımız patentli markamız olan Gezgin Gurmeyiz (26) adına uygun bir yolculuk planlarından biri olan Artvin / Rize seyahatimizi en ince detaylarıyla bizden sonra yola çıkacaklara rehber olması temennisiyle paylaşmak istedik.Hazırsanız haydi sırt çantalarımızı ve bavullarımızı alarak havalimajına gitmek üzere yola çıkalım.
Prof. Dr. Zekeriya Nurkalem
*Dip not:
Arkadaşlar seyahat çantanızı hazırlarken yola çıkmanıza bir kaç gün kala hava durumunu ara ara lütfen kontrol ederek Bir yağmurluk , yaylalardaki gece doğunu hesaba katarak polar bir mont, az yer kaplayan terlik , şort, nehir yürüyüşleri için deniz ayakkabısı , powerbank,kullandığınız ilaçlar yurt dışı çıkışınız olacaksa pasaport,yurt dışı seyahat sigorta gibi evraklarınızla,kullandığını ilaçlar varsa bunlarla ilgili rapor vs yanınıza almayı bir kaç gün önceden bavul ve sırt çantanıza yerleştirmeyi unutmayınız.
** Sayın Yılmaz Doruk, yazı yayın tarihi sonrasında son valiler kararnamesiyle Amasya Valisi olmuştur.
***Sayın Yusuf Akın, yazı yayın tarihi sonrası son kaymakamlar kararnamesiyle Trabzon Araklı kaymakamı olmuştur.
MEKANLAR ve İLETİŞİM BİLGİLERİ:
1- Avec Rent a car, Pazar , Rize, 444 0 556 , Rize ofis, 0 (535) 209 28 32 Rize Whats up destek hat: +90 535 209 28 32
2-Mencuna Şelale restaurant. 05354404662
3- Borçka belediyesi Karagöl sosyal tesisleri
4-Macahel dağ evi, Camili köyü Borçka , Artvin , 0532 760 22 09
5-Maral şelale çay evi, 0 (536) 331 62 29
6- Artvin Marka Ürünler Mağazası - Merkez Şube, 0539 856 28 66
7- www.artvinmagazalari.com
8-Artvin İbrikçi iskele, İl özel idare tesisleri 05398562851, 05395050821
9- Artvin Kültür Evi: (0466) 212 92 12
10-Geleneksel Şavşat Evi: (0466) 517 39 32
11-Sahara peynircisi, Şavşat, 05313699860, 05372738711,
12-Dede Kebap, Ardanuç cağ kebabı, 0466 611 20 05, 0533 710 75 08
13-Ardanuç Kültür Evi
14- Şelale Balık Evi-Fındıklı - Rize-
(0464) 7256048
15-Kuşpuni Dağ Evi,Ayder, Rize www.kuspuni.com, 0 (532) 330 07 43
16-Gürgendibi Restaurant, Yukarışimşirli/Çamlıhemşin/Rize 0535 888 46 23
17-Zilkale Kaledibi Cafe, Şenköy, Çamlıhemşin, 0530 071 00 53
18-Cugal kafe- Şenyuva/Çamlıhemşin/Rize, (0464) 653 31 21
19-Şahin Cafe, Firdevs Ablanın Yeri, Yukarı Kavrun yaylası, 05364700992
20-Hoşdere Peynir Evi, Çamlıhemşin, (0464) 651 75 85
21-Yeni Şafak Simit Fırını, Pazar , Rize 0464 612 52 89
22-Rize Değirmeni, Çay Çarşısı, 0507 497 04 53, www.rizedegirmeni.com
23-Dağmaran Restaurant, Dağsu, Rize, (0464) 214 48 30
24-Atmaca Tepesi Resturant Cafe, Güneysu, Kıbledağı Rize, 0530 020 66 53
25-Şavşat Green Valley Otel. 0466517 13 16
Prof Dr Zekeriya Nurkalem
Kardioloji Uzmanı / Medipol Üniversitesi Öğretim Üyesi
Gezgin Gurmeyiz Blog Editörya
26-http://www.gezgingurmeyiz.biz/
Instagram: @gezgingurmeyiz