Cemil Baysal
BERN- Türk Toplumunun sohbetlerde olmazsa olmazları arasında başta gelen kahve ve çaydır. Kahve ve çayın vücudumuzdaki iç organlar üzerinde ne gibi etkileri vardır?
Bern Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Kardiyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. B. Nazan Walpoth ile kafeinli içeceklerin bilinen yararlarını konuştuk..
Kahvenin bilinen yararları nelerdir?
Diyabet: Düzenli kahve içimi şeker hastalığı gelişim riskini düşürür. 2002 yılında Holanda'dan gelen bir araştırmada günde 7 büyük fincan kahve içenlerde şeker hastalığı gelişme riski yüzde 65 oranında düşük gözlenmiştir.
Bu etki kafeinsiz kahve içenlerde de görülmüştür. Dolayısıyla buradaki yararlı etki kahvede bulunan diğer antioksidanların yararlı etkisindendir.
Karaciğer: Karaciğer sirozu günde 4 fincan kahve içenlerde yüzde 80 oranında azaltabilir. Zaten var olan karaciğer hasatalığı olanlar günde 4 fincan kahve içtiklerinde hastalığın ilerleme hızı yavaşlamakatadır.
Burada dikkat edilmesi gereken nokta, yavaşlatır ancak iyileştirme etkisi yoktur.
Böbrek:Düşünülenin aksine böbrek taşı olasılığı düşmektedir.
Akciğer: Günde 3 den fazla kahve içenlerde astım krizi sıklığı azalmaktadır
Sinir sistemi: Günde 3 fincandan fazla kahve içen erkeklerde Parkinson hastalığı riski azalamakta. Kadınlarda da bu iyi etki menapoz sonrası hormon replasmanı almayanlarda görülmektedir.
Mide ve bağırsak: Sabah güne bir fincan kahve ile başlayan kişinin sindiriminin katı olduğu ve daha çabuk sindirdiği, kabızlık çekmediği gözleniyor. Hatta kahve içenlerde daha az mide, bağırsak kanseri görülüyor. Bu iyi etki kahvediki klorojenikasie bağlanıyor. Kahve ayrıca safra kesesi boşalımını kolaylaştırdığından, safra taşı oluşumunu yüzde 45 kadar azaltabiliyor (günde 4 Fincan ve daha fazla içenlerde).
Alzheimer ve Demans (Bunama): 2009 yılında Finlandiya 'dan gelen araştırmaya göre Alzheimer kahve içenlerde daha az görülmekte. Hatta Demans bile günde 3-5 fincan kahve içenlerde yüzde 65 oranında daha az görülmektedir.
Siyah Çay, yeşil çay, beyaz çay: Çay ve hastalıklar konusunda kanıta dayalı yayın pek yok. Çok iyi bilinen, siyah, Beyaz, yeşil tüm çaylarda bulunan polifenoller yaşam süresi üzerine etkili. Kromosomların son noktası telomerlere bağlanarak yaparlar bu etkiyi. Telomer ne kadar çok bölünürse hücre yaşamaya devam eder, bölünemedigi noktada hücre ölür. İşte polifenoller bu noktaya baglanarak telomerin daha dayanıklı sağlam stabil kalmasını, daha az bölünmesini dolayısıyla hücrenin kişinin daha uzun yasamaşına destek olur.
Yeşil çayın da siyah çayın da içerdikleri antioksidanla doğru orantılı faydaları söz konusudur. Yeşil çayın antioksidan oranı siyah çaya nazaran daha fazla olduğu için faydaları da siyah çaya oranla tabi ki fazladır.
Beyaz çay ise bu iki çayın sahip olduğu antioksidan oranından çok daha fazla oranda antioksidan içerir. Kısacası bu orantı düşünülünce beyaz çayın yararları yeşil ve siyah çaya göre çok daha fazladır.
Beyaz çayın özellik bakımından diğer çaylardan en önemli farklı kafein ve antioksidan oranlarıdır. Örneğin;
Kafein oranı: Beyaz Çay'da yeşil çaya oranla çok daha azdır. En yüksek kafein oranı ise siyah çaydadır. Tabi kafein siyah ve yeşil çaylar da olduğu için bu söylemimiz sadece decaf edilmemiş çaylar için geçerlidir.
Antioksidan oranı: Antioksidan bakımından en zengin çay Beyaz çay'dır. Onu sırasıyla yeşil çay ve siyah çay izler.
Kısacası beyaz çay, tüm çay türleri arasında en az kafein ıçeren ama bunun yanı sıra en yüksek oranda da antioksidan barındıran dolayısıyla da birçok rahatsızlığa karşı insan vücudunun bağışıklığını arttıran enzim ve bileşikler bakımından en yarar sağlayıcı çaydır diyebiliriz.
Enerji içecekleri: Enerji içecekeleri genel olarak gençler ve çocuklar tarafından içilmemeli. Yüksek konsantrasyonda kafein içeren enerji içecekleri çocuklara önerilmemekte. İçerdiği şeker ve kafein mikarı dikkate alınarak ölçülü dozajda içilen enerji içecekleri tehlikeli değildir.
Enerji içeceklerinde ne kadar kafein bulunmakta?
Yaklaşık bir büyük fincan içindeki kahvedeki kafein kadar 80 mg'den başlayıp 150 mg kadar değişkenlik gösterir.
Kafeinin ölümcül olan bir üst sınırı var mı?
2015 yılında Avrupa beslenme güvenliği kurumu raporuna göre (European Food Safety Authority, EFSA) porsiyon başı düzenli içilen 200 mg oranda ve günlük toplamda 400 mg kafein gün içine dağılmış şekilde tüketilen miktar için güvenilir demiş.
Çeşitli içeceklerde kafein miktarı
- Enerji içeceği (250 ml) - 80 mg
- Çay (220 ml büyük bardak) - 50 mg
- Kahve (Filtre, bir büyük fincan , 200 ml) - 90 mg
- Kahve (Espresso, 60 ml) - 80 mg
-Bir kutu Cola (355 ml) - 40 mg
- Bir paket bitter çikolata (50 g) - 25 mg
- Bir paket sütlü çikolata (50 g) - 10 mg
Eenerji içeceklerinde hangi içerikler vardır?:
Taurin: Bir çeşit aminoasit şeker:
Glukoz ya Şükroz Glukuronolakton: prodüktiviteyi artıran kimyasal Guarana, kafein ıçeren Güney Amerikada yetişen bitki
Ginseng,bir çeşit yararlı bitki beyin ve vücut kapasitesini artıran. -Vitamin B,.