Cemil Baysal
BERN- İsviçre nüfusu giderek yaşlanıyor. Ve her yedi 80 yaşındaki yaşlının yaşlılar bakımevine ihtiyaç duyuyor olması devlet, sigorta ve belediyelere ek masraf getiriyor. Ancak yaşlılıkta bakımevinin masrafları emeklilik yaşına geldiğinde, ortalama 2200 frank maaş bağlanan bir yaşlının karşıyabileceği rakamlar değil. İsviçre'de bakımevi ücretleri, hayat standartları bakımından belki en yüksek ülkelerin başında geliyor.
Geçtiğimiz günlerde 75 yaşındaki eski bir banka çalışanı 87 yaşındaki beyin ameliyatı geçirmiş hanımını 3 yıl evinde kendisi baktıktan sonra, sürekli bakıma ihtiyacı olan eşini bir bakım evine gönderdi. Bakım evi masraflarının 5 bin 200'ünü hastanın kocası öderken, kalan kısmını belediye ve Sağlık Sigortası üstleniyor. Yaşlılar Bakımevlerininin 2014 yılındaki giderleri tam 9,5 milyar frank. 2040 yılına kadar ikiye katlanacak rakamla beraber 1 milyon kişinin 80 yaşında olacak olması yetkilileri şimdiden endişelendiriyor. 2030 yılında potensiyel 1 milyon bakımevine ihtiyac duyabilecek yaşlının olacak olması yetkilileri iyice endişelendiriyor. Bugün her yedi 80 yaşlının birisi evde bakımı güç olduğu için bakımevine ihtiyaç duyuyor.
BAKIMEVİ MASRAFLARINI KİM KARŞILAYACAK?
Mevcut durumda sağlık sigortası, kamu ve hastanın kendisi masrafları paylaşıyor. Ancak bakımevinde kalan hastanın kocası veya diğer bakıma ihtiyaç olan 2. kişinin giderleri ek sigortası yoksa konut masrafı ve diğer giderlerinin tümünü kendisi karşılamak zorunda. Bakımevine girerken, yasalar gereği var olan gayrımenkül ve benzer mal varlıklarını da kamuya teslim etmek zorunda. Bugün bile pek çok emekli 2 bin 200 frank aylık geliriyle aylık 8 bin franka varan bakımevi masraflarını karşılayamıyor. Bu durumd belediye ve kamunun maddi desteğine ihtiyaç duyuyor.
Her 6 emekliden bir tanesi tamamlayıcı sigortadan (Ergänzungsleistung) yararlanarak geçimini sürdürebiliyor. Ancak belediye ve kamunun harcamaları daha sonra halka vergi olarak ve sağlık sigorta zammı olarak geri dönüyor. Önümüzdeki günlerde yaşılık ve bakımevi masraflarının paylaşımı daha fazla tartışılarak yasal bir zemine oturtulmaya çalışılacak. Ancak şimdiden bazı belediyeler için durum Kritik. Sosyal giderlerin artışı vergilerin yükselmesi anlamı taşıyor. Ne kadar çok tamamlayıcı sigortadan yarlanan olursa, bu giderler halkın vergilerine yansıyacak.
Zürih'te belediyelerin 4'te biri (Steuerfuss)vergi oranını yükseltti. Belediyelerin vergi oranını yükseltmelerindeki başlıca nedenlerden bir tanesi bakımevi giderlerinin artışı. Vergi oranlarının yükseltilemeyeceği belediyeler ise birleşiyor. Bir çok küçük belediyeler büyük belediyelerle füzyona girdi. Önümüzdeki yıllarda bakımevi ve bakım masraflarının artacak olması nedeniyle bir diğer çözüm önerisi ise herkese ek olarak (Pflegeversicherung) bakım sigortası şartını zorunlu hale getirmek. Bu durumda iki alternatif konuşuluyor. Birincisi, herkes bir miktar bakım sigorta primi ödeyerek tüm bakıma muhtaç kişilerin masraflarını üstlenmiş olacak. Ya da AHV emekilik sandığı benzeri bir yöntemle, herkesin ödeyeceği belirli bir prim ile oluşacak sandıktan bakımevi giderleri karşılanacak. Hükümetin önümüzdeki günlerde konuyu gündemine alıyor olması, durumun gelecek yıllar açısından ne derece alarm verdiğinin bir göstergesi olarak kabul ediliyor.