Yeni sosyal medya düzenlemesinin kısa zaman içinde TBMM gündemine gelmesi beklenirken, konuyu Adli Bilişim ve Siber Suç Uzmanı Hamza Aytaç Doğanay’a sorduk. Yalan haber ve ‘dezenformasyon’ denen bilgi kirliliğinin had safhaya ulaştığını söyleyen Doğanay, “Anketlerde dünya genelinde, Facebook’ta yüzde 67, web sitelerinde yüzde 60, YouTube’ta da yüzde 56 oranında sahte haber ile karşılaşıldığı rapor edildi. Aynı oranlar ülkemiz için de geçerli” dedi.
‘INFODEMİ’ YÜZDE 40 ARTTI
İnsanların hayatına “infodemik” tabiri girdiğini ve bunun “bilgi kirliliği salgınını” ifade ettiğini belirten Doğanay, “Google Trends’teki arama istatistiklerine göre yalan haber, gerçek dışı bilgi ve dezenformasyon içerikli paylaşımlardan alınan terimlerin aranması yüzde 34,3 arttı. Bu artışın 2021 yılında yüzde 40’ın üzerinde olduğu tahmin ediliyor Bu açılardan infodemi, dünya genelinde son bir yılda yüksek seviyede salgın hâle gelmiştir” diye konuştu.
SOSYAL MEDYA KONTROL EDİLMELİ
Hamza Aytaç Doğanay, sosyal medya ve internet ortamını, huzur ve güven içerisinde dolaşmak istenilen şehir sokaklarına benzeterek şunları kaydetti:
“Nasıl ki sokaklarımızda yürürken ve evlerimizde yaşarken birçok suça karşı güvende olmamız için gerek kolluk gerek adli diğer birimler olsun tedbir alınıyorsa sosyal medya ve internette dolaşırken de vatandaşların korunması için devletimiz diğer birçok ülke gibi tedbir alma çalışmaları gerçekleştiriyor. İnternet ve sosyal medya da insanların duygu ve düşüncelerini özgür olarak ifade edebileceği bir alandır. Ancak bunu istismar ederek organize, örgütlü ve belli bir amaca yönelik olarak yalan haber ve dezenformasyon ile huzur ve güven ortamını bozan faaliyetler kontrol altına alınmalıdır. Nasıl ki sokakta yürürken kamu düzenini bozacak, kişi haklarını ihlal edecek veya terör boyutuna ulaşacak suç faaliyetleri için devletimiz tarafından önleyici faaliyetler yürütülüyor ve adli olarak da bunların bir cezai karşılığı oluyorsa aynı şekilde internet ve sosyal medya ortamı da vatandaşın güven ve huzuru için kontrol altında olmalıdır.”
KURUMSAL MÜCADELE ŞART
Paylaşımların denetimi için yeni bir birim veya başkanlık oluşturulmasının planlanmasıyla ilgili de konuşan Doğanay, şöyle devam etti: “Gerek kolluk kuvvetleri, gerek sivil kuruluşlar çevrimiçi yalan haber ve dezenformasyon ile mücadele ediyor. Bununla birlikte çevrimiçi yalan haber ve dezenformasyonla mücadele, bu işe adanmış görevli ve kurumlara ihtiyaç duyuyor. Yeni bir birimin kurulması bu açıdan olumlu olacaktır ancak temeli oluşturulmadan birimin kurulması, işlev etkinliğini düşürüyor. Böyle bir çalışma yapılmaması durumunda hali hazırda mücadele eden kurumlardaki idari ve teknik yapılanmanın geliştirilmesi ve kurumlar arası koordinen güçlendirilmesi ile de etkin mücadele yapılabileceği kanaatindeyim.”
PAYLAŞIMLARI TEYİT EDİN!
Adli Bilişim Uzmanı Hamza Aytaç Doğanay, sosyal medyadaki yalan haber ve dezenformasyonlara karşı vatandaşlara önerilerde bulunarak şunları söyledi:
“Vatandaşlarımıza, bir haber ya da paylaşım gördüklerinde bunları üçüncü kişilerle paylaşmadan önce doğruluğunu teyit etmelerini öneririm. Bunun için, internet ortamında paylaşılan haber ve bilgilerin doğruluğunu teyit eden ‘fact-checkers’ olarak adlandıran doğruluk denetleyicisi kurumlardan ve güvenilir medya organlarından faydalanabilirler. Aksi takdirde yalan haber ve dezenformasyonun kötü amaç ve sonuçlarına ortak olma sonucu meydana gelecektir. Bu açılardan internet ortamındaki tek kaynağa her zaman güvenilmemeli, resmî kaynaklardan gelen açıklamalar dikkate alınmalı ve bilgi kirliliğinin önüne geçilmelidir.