Televizyon, oyun konsolları, cep telefonu, bilgisayar ve internet çocukların günlük yaşamının bir parçasıdır. Eğlenceli ve sürükleyicidirler, değişiklik, bilgi ve iletişim olanakları sunarlar. Cep telefonu ve internet (Skype) çok uzaktaki arkadaş ve akrabalarla iletişim olanağı sağlar. Fakat, bu cihazlar çocukları aşırı derecede zorlayarak bağımlı da yapabilir.
Yerinde ve düzeyli kullanımı erken öğrenme
Bu yazı siz ebeveynlere televizyon, oyun konsolu, cep telefonu, bilgisayar gibi medya araçlarından daha düşük riskle yararlanmaları için çocuklarınızı nasıl yönlendirebileceğinize ilişkin ipuçları vermektedir. Çocuklar medya araçlarını amaca uygun olarak kullanmayı ne kadar erken öğrenirlerse o kadar iyidir, çünkü bir kez öğrenilen yanlış tutum ve davranışların daha sonra düzeltilmesi çok zordur.
Daha az riskli kullanımın temel kuralları
Örnek olun: Çocuklar medya araçlarının kullanımını özellikle aile ortamında öğrenmektedir. Bu nedenle, ebeveyn olarak kendi medya tüketiminizi/ilişkinizi birkez daha gözden geçirerek sözkonusu araçları sorumluluk bilinciyle kullanmanız önemlidir.
Çocukları yalnız bırakmayın: Çocuklar, cihazları kendi başlarına kullanabilmeyi genellikle çok hızlı bir şekilde öğrenirler. Ancak anneleri ve babalarıyla deneyim- leri üzerine konuşmaya gereksinim duyarlar. Hangi içerikleri iyi, hangilerini kötü bulduğunuzu çocuklara söylemeli ve tutumunuzu gerekçelendirmelisiniz. Çocuklar, medya araçlarını bilinçli ve eleştirel bir yaklaşımla kullanmayı böyle öğrenir.
Sınırları belirleme ve kuralları kararlaştırma: Ebeveyn olarak çocuğunuzla bir- likte kullanım sürelerini açık seçik bir şekilde kararlaştırın ve bu sürelere uyulup uyulmadığını kontrol edin (bunun için arka sayfada önerilen medya sürelerine de bakın). Tüketimi sınırlayabilmek, bağımlılığın gelişmesini önler.
Televizyon ve oyun konsolları
Televizyon, birçok çocuk için tanıştıkları ilk medya aracıdır. Filmler ve elektronik oyunlar birçok çocuk için çekicidir.
Faydalı bilgiler: Yayın ve oyunları çocuğunuzla birlikte seçin ve yaş sınırlamasını dikkate alın. Televizyon izleme ve oyun süresini birlikte kararlaştırın ve süre dolduğunda cihazları kapatın. Çocuk odasına televizyon koymayın. www.flimmo.tv Ebeveyn için televizyon programı danışmanlığı
www.bupp.at Bilgisayar oyunları için yaş sınırlaması önerileri
Cep telefonu ve smartphone
Cep telefonunun işlevleri bir tele- fondan çok daha fazladır. Çocuklar cep telefonunu kısa mesaj, resim, video gönderme ve müzik dinleme- nin yansıra oyun ve internet aracı olarak da kullanır.
Faydalı bilgiler: Küçük çocukların genellikle cep telefonuna ihtiyaçları yoktur. Yüksek masraftan ve sorunlu içeriklerden kaçınmak için sınırlı özelliklere sahip ve hazır kartlı (ön ödeme olanağı sağlar) cep telefonları önerilir. www.handywissen.at/infos-fuer-eltern Ebeveyn için cep telefonu hakkında bilgiler (Almanca / İngilizce) www.projuventute.ch/primobile.1869.0.html
Çocuklara uygun cep telefonu abonementi (Almanca, Fransizca, İtalyanca)
Bilgisayar ve internet
Küçük çocuklar bilgisayarı öncelikle oyun aracı olarak kullanır. Büyük çocuklar, oyunun yanısıra bilgisayarı okul için de kullanır ve internetten çok yönlü yararlanır (ör. Facebook, oyunlar). Taşınabilen yeni bilgisa- yarlar (ör. iPod‘lar), oyunların ve diğer uygulamaların ev dışında da kullanılmasını olanaklı kılmakta.
Faydalı bilgiler: Yaşa uygun oyunları seçin ve kullanım süresini sınırlayın. İnternetin olası riskleri konusunda (bağımlılık riski, şiddet ve porno- grafi gibi sorunlu içerikleri, kişisel bilgilerin kötüye kullanımı, virüsler vb.) çocukları bilgilendirin. İnternet sayfalarını bloke eden ve zaman sınırlamasını uygun kılan programlar vardır.
www.spieleratgeber-nrw.de Bilgi- sayar ve konsol oyunları rehberi (Almanca)
www.blinde-kuh.de Çocuklar için arama motoru (Almanca) www.seitenstark.de İnternette ebeveyn için bilgiler de içeren çocuk sayfaları (Almanca)
Anneler ve babalar neler yapabilir
• Çocuklarınızın medya tercihlerine ilgi göstererek bilgi edinin.
• Çeşitli medyaları çocuğunuzla bir- likte keşfederek yararları ve zararları (sakıncaları) hakkında konuşun.
• Çocuğunuzu olası riskler konusunda aydınlatın (internetteki tehlikeler, cep telefonu masrafları vs.).
• Kullanma sürelerini çocuğunuzla birlikte açık bir şekilde kararlaştırın ve çocuğun bu sürelere uyup uymadığını denetleyin.
• Çocuğunuzun yaşına uygun filmleri ve oyunları seçin.
• Medya araçlanın yanı sıra diğer etkinliklere ve arkadaşlarına da ye- terince zaman ayırması konusunda çocuğunuzu motive edin.
• Arada bir evinizdeki tüm medya araçlarını bilinçli olarak kapatın. Böyle yaparak, ailenizin medya tüketimi olmadan birlikte zaman geçirmesini sağlayın.
• Televizyonu ve bilgisayarı ço- cuk odasına kurmayın. Cep te- lefonunun ne zaman ve nerede
kullanılabileceği konusunda kurallar belirleyin.
• Endişeleriniz, sorunlarınız üzerine başka annelerle ve babalarla görüş alışverişinde bulunmanız yararlı olabilir. Danışmanlık hizmeti veren bir kurumdan da destek ve yardım alabilirsiniz.
Günde ne kadar TV, cep telefonu ve bilgisayar kullanılması uygundur?
Cevap: Önerilen süreler boş zamanlar için geçerlidir. Ev ödevleri için süre eklenebilir. Bu süre özel gün- lerde biraz daha uzun, buna karşılık başka bir gün daha kısa olabilir.
5–7 yaş grubu: en fazla 30 dakika
7–9 yaş grubu: en fazla 45 dakika
9–12 yaş grubu: en fazla 60 dakika
Bağımlılık gelişiminin belirtileri
•Çocuğunuzun eğlence (medya) araçlarıyla aşırı derecede vakit geçirmesi
•Eğlence (medya) araçlarını kullanmasına izin vermediğinizde çocuğunuzun saldırgan bir tutum sergilemesi
•Çocuğunuzun okuldaki verimliliğinin (başarısının) düşmesi
•Çocuğunuzun diğer etkinlikleri ve arkadaşlarını ihmal etmesi
Bu belirtilerden birden fazlasının uzun süre devam etmesi durumunda harekete geçmeli ve gerektiğinde danışmanlık hizmeti almalısınız.
Eğlence (medya) araçlarının yararları
•Eğlence, rahatlatma ve değişiklik
•Bilgi ve enformasyon
•Diğer insanlarla iletişim ve görüş alışverişi
•Beceri ve tepki kabiliyeti
Eğlence (medya) araçlarının riskleri
•Bağımlılık
•Aşırı hassaslık ve odaklanma/ yoğunlaşma sorunları
•Aşırı derecede zorlanma
•Diğer ilgi alanlarının ihmal edilmesi
•Hareketsizlik ve aşırı kilo
•Gerçeklerden kaçma
Danışma ve bilgilendirme
Danışmanlık hizmeti veren kurumlar Kuralları koyma ve uygulamada sorunlarla karşılaşırsanız bölgenizde bulunan gençler için danışmanlık merkezine veya gençlik ve aile danışmanlık merkezine başvurunuz.
Adresler:
www.jugendberatung.ch ya da Elternnotruf’u arayınız: 0848 35 45 55.
Çocuğunuzun medya araçlarını fazla kullandığını ve bunun bir bağımlılığa yol açacağını düşünüyor dahası böyle bir korkunuz varsa bölgenizdeki bağımlılığı ö leme kurumlarındaki uzmanlarla ilişki kurun.
Adresler:
www.suchtpraevention-zh.ch/ueber-uns/ regionale-stellen oder Tel. 044 634 49 99. Oyun Bağımlılığı ve Diğer Davranış Bağımlılıkları Merkezi, Zürich www.spiel-sucht-radix.ch veya Tel. 044 360 41 18
İnternetteki linkler
www.suchtpraevention-zh.ch/selbsttest Ototestler ve çevrimiçi kullanım bilgileri (Almanca)
www.jugendundmedien.ch Medya eğitimi ve kullanımı üzerine bilgiler (Almanca, Fransizca, İtalyanca)
www.security4kids.ch İnternette çocuk güvenliği (Almanca, Fransızca, İtalyanca)