Cemil Baysal
BERN- Sağlıklı beslenmek için ekteki gıda tüketim piramid şeklinde hazırlanmış diagramda, bir kişinin en fazla tüketmesi gereken besinler en altta, en az tüketmesi gerekenler ise en üstte gösteriliyor. Piramidin en altında su, çay, bir üstünde ise sebze türleri bulunuyor. Günlük hayatında piramidin en üsttünde yer alan alkol, çikolata, çips, yağlı gıdaları sıkca tüketenler sağlık sorunu yaşayabilir.
Dünya nüfusunun önemli bir bölümü, yetersiz ve dengesiz beslenme sonucu oluşan hastalıklarla mücadele ediyor. Öte yandan, aşırı ve dengesiz beslenme sonucu oluşan obezite (aşırı şişmanlık), birçok insan için önemli bir sağlık sorunu olmayı sürdürüyor.
Sağlıklı, yeterli ve dengeli beslenme, herkes için özellikle de çocuklarımız için çok önemlidir. Çünkü yetersiz ve dengesiz beslenen çocukların, bedensel ve zihinsel gelişimleri geri kalıyor, sağlık sorunları ağır ve uzun sürüyor. Çocukluk döneminde kazanılan beslenme alışkanlıkları yaşam boyu sürmektedir. Çocukları yetişkinlerden farklı kılan en önemli özellik, sürekli büyüme süreci içinde olmalarıdır. Bu süreç; beslenme, genetik yapı, cinsiyet, çevresel faktörler, sosyo-ekonomik durum, kültür ve gelenekler gibi çeşitli etmenlerin etkisi altındadır. Bunların arasında en önemlisi de kuşkusuz beslenmedir.
Kalıtsal özelliklerin ve çevresel faktörlerin kontrol edilmesi her zaman mümkün olmasa da; çocuklarımıza kazandıracağımız doğru beslenme alışkanlıklarıyla, ülke olarak daha sağlıklı, huzurlu, verimli ve mutlu yarınlara adım atabiliriz. Gerek ailede, gerekse okulda beslenme eğitiminin yeterli düzeyde olmaması, hatalı beslenmealışkanlıklarının kazanılmasında önemli yer tutmaktadır. Öğün atlama, şeker, tuz ve yağ içeriği yüksek yiyecek-içecek tüketimi, bu alışkanlıkların başında yer alıyor. Çocuk ve gençlerin sahip olduğu yanlış beslenme alışkanlıkları, önemli sağlık sorunlarını beraberinde getirmektedir. Çocukluk dönemindeki bu hatalı beslenme uygulamaları; yüksek tansiyon, kalp ve obezite (aşırı şişmanlık) gibi hastalıklar için temel risk faktörü oluşturuyor. Sabah kahvaltısı mutlaka yapılmalı, öğün atlanılmamalıdır. Süt içme alışkanlığı mutlaka edinilmelidir. Kemik sağlığı için, kalsiyum yönünden zengin süt, peynir, yoğurt tüketimine özen gösterilmelidir. Bol miktarda sebze-meyve ile günde en az 8-10 bardak sıvı tüketilmelidir. Şeker, tuz ve yağ içeriği yüksek yiyecek-içecek tüketiminin, bir çok hastalığı beraberinde getirdiği unutulmamalıdır. Temiz ve mikropsuz besinleri tüketmeye özen gösterilmeli. Çiğ sebze ve meyveler bol suyla yıkanmadan kesinlikle yenilmemelidir. Açıkta satılan yiyecekler satın alınmamalıdır. Eller yemekten önce mutlaka yıkanmalı, unutmayın kirli eller pek çok hastalık mikrobu taşımaktadır.
Sağlıklı beslenme önerileri:
-Haftada bir ya da iki kez yağlı balık yiyin.
-Ayçekirdeği, kabak çekirdeği, susam, ceviz, fındık, kaju, badem gibi kuruyemişleri atıştırmalık olarak yiyin. Tuzsuz olanlarını tercih edin.
-Bakliyat yemeklerinin her türlüsünü alternatif protein kaynakları olarak sık sık tüketin.
-Her hafta bir gün vejeteryan beslenin.
-Yağsız et ve tavuk tercih edin.
-Küçük porsiyonlar halinde yiyin.
-Yiyeceklerinizi yüksek ısıda, etlerin içeriğindeki yağ yanacak şekilde pişirmeyin.220-250 ve üzeri yüksek ısılarda pişirmeyin. Etleri çok uzun süre pişirmeyin. Yumurta, karaciğer gibi organ etleri yüksek ısıda pişse de zararlı kimyasal üretmez. Zararlı kimyasalların oluşumunda en önemli faktör ısıdır.