Avrupa Birliği'nde (AB) 2019 yılında çıkarılan ve tek kullanımlık plastik ürünlere yasak getiren düzenleme cumartesi günü tüm üye ülkelerde yürürlüğe girdi.
Plastik tabak, çatal, bıçak, bardak, kulak çubuğu, balon çubuğu gibi ürünlerin yanı sıra polistirenden (PS) üretilmiş fast-food ambalajları, tek kullanımlık kaplar, gibi ürünler de kullanımdan kalkacak.
Tek kullanımlık plastik ürünlerin, balıkçılık gereçleriyle birlikte AB'deki denizlerde bulunan çöplerin yüzde 70'ini oluşturduğu belirtiliyor.
Hijyenik pedler, plastik içerikli sigara filtreleri gibi alternatifi bulunmayan ürünler ise ilk aşamada yasaktan muaf tutuldu. Ancak bu ürünlerin üzerinde, tüketicileri çevreye verilen zarar konusunda uyarıcı ibarelerin bulunması zorunlu kılınıyor.
Plastik atıklar deniz canlılarına da zarar veriyor.
Saatte 320 bin plastik bardak
Alman Sağlık Bakanlığı verilerine göre ülkede saatte yaklaşık 320 bin tek kullanımlık bardak çöpe atılıyor. Tek kullanımlık ürünlerin ambalajları ve tek kullanımlık tabak, çatal, bıçaklar 2017 yılında 346 bin tondan fazla çöp oluşturdu. AB düzenlemesinde yasaklanan ürünlerin park, sokak ve kamuya açık alanlardaki çöplerin yüzde 20'sini oluşturduğuna dikkat çekiliyor.
Tek kullanımlık ürünlerin artması belediyelerin çöp hizmetleri üzerindeki yükü de artırıyor. Çöplerin toplanmasının belediyelere yılda 700 milyon euroya mal olduğu belirtiliyor.
Plastik kap, bardak ve çatal, bıçaklar sokaktaki çöplerin yüzde 20'sini oluşturuyor.
Stoklar kullanılabilecek
Yasağın etkilerinin hemen görülmesi beklenmiyor. Dükkan, büfe ve restoran gibi işletmeler, ellerindeki plastik ürün stoklarını tüketinceye kadar kullanmaya devam edebilecek. Ancak bu ürünlerin ithal edilmesi ve piyasaya sürülerek dolaşıma sokulması yasak.
Yasak yürürlüğe girmeden önce pek çok işletme, bambu çatal ya da kağıt pipet gibi alternatif ürünlere yönelmişti.
Ancak tüketici koruma dernekleri, alternatiflerin her zaman sağlıklı olmadığı uyarısında bulunuyor. Avrupa Tüketiciler Derneği, alternatif çatal, bıçak, kap gibi ürünlerin kimyasallar içerebildiği ve doğada tamamen çözünebilir olmadığı eleştirisinde bulunmuştu.
Alüminyum ve kağıt uyarısı
Alman Tüketiciler Merkezi de plastiğin yerine otomatik olarak kağıt kullanılmasının ormanların yok edilmesi gibi sonuçlara yol açabileceği, bunun da iklim değişikliğiyle mücadeleyi baltalayacağı uyarısı yaptı. Kuruluş, alüminyum kapları da üretim sürecindeki yüksek enerji tüketimi nedeniyle tavsiye etmediğini bildirdi.
Plastik içermeyen tek kullanımlık ürünlerin kullanımı artıyor
Tüketici örgütleri, yiyecek ya da içeceklerin, kişilerin yanında götürdükleri kap ve bardaklara doldurulabileceği örneklere şimdiden rastlandığına dikkat çekerek sık kullanılabilen çelik ya da polipropilen (PP) ürünleri tavsiye ediyor.
Bakan: Kafaların değişmesi gerek
Almanya Çevre Bakanı Svenja Schulze, alternatiflerle ilgili tartışmalara dair, asıl konunun mantalitenin değişmesi olduğunu belirterek "Gerçek alternatif, tek kullanımlık ürünlere hiç yanaşmamak, ürünleri birden çok kez kullanmak" dedi.
Bu doğrultuda Almanya'da 2023'ten itibaren 80 metrekareden büyük alana sahip catering şirketleri, restoranlar ve evlere yemek servisleri, tek kullanımlık ürünlerin yanında çok kullanımlık seçenekleri de sunmak zorunda. Ambalajlar da, içindeki üründen daha pahalı olamayacak. (DW)