Cemil Baysal
BERN- Son aylarda okuyucularımızdan, çifte vatandaşlarımızın başta kesin dönüşlerdeki sosyal hakları ve prim transferleriyle ilgili soruların cevabını, Bern Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliğinden alarak sizleri aydınlatmaya çalıştık.

İSVİÇRE YAŞLILIK VE ÖLÜM SİGORTASI (AHV) PRİMLERİNİN TÜRK SOSYAL GÜVENLİK KURUMU'NA (SGK) TRANSFERİ
Türkiye - İsviçre Sosyal Güvenlik Anlaşması hükmlerine göre,
-Türk vatandaşları, Sözleşmenin 8 ve 12 maddelerine rağmen İsviçre yaşlılık ölüm sigortalarına kendileri için yatırılmış olan primlerin Türk sigortalarına transferini İsviçre yaşlılık, malûllük ve ölüm sigortaları yardımlarından henüz hiç yararlanmamış olmaları ve Türkiye'de veya bir üçüncü ülkede yerleşmek üzere İsviçre'den ayrılmış bulunmaları koşulu ile, talep edebilirler.
-İsviçre yaşlılık ve ölüm sigortasının iki eş için prim yatırılmışsa, eşler kendileri için yatırılan primlerin transferini münferit olarak isteyebilirler. Ancak yalnız kadın eşin primleri transfer olunmuşsa, erkek eş ancak yaşlılık, malüllük ve ölüm sigortasına ilişkin basit bir gelirden yararlanır.
-Birinci paragrafın uygulanmasında, Türk sigortalarına primleri transfer olunmuş Türk vatandaşları ve bunların hak sahipleri sözkonusu primlerin transferi nedeniyle, İsviçre yaşlılık, malüllük ve ölüm sigortasından artık hiç bir hak iddiasında bulunamazlar.
-Primler Türkiye Sosyal Sigortalar Kurumuna transfer olunur ve bu kurum primleri Türk mevzuatına göre yetkili sigorta kuruluşuna intikal ettirir. Bu primler ve bu primlere ilişkin süreler, bir Türk aylığına hak kazanmada ve bu aylığın hesabında, Türk primlerine ve sürelerine muadil (denk) sayılır. Transfer olunan primlerden Türk emeklilik sigortası çerçevesinde sigortalı veya hak sahibi yararına hiç bir menfaat sağlanmıyorsa, anılan yetkili kuruluş transfer edilmiş olan primleri (prim transferini talep etmiş olan)  ilgili kimselere öder.

SOSYAL GÜVENLİK KURUMU'NUN (SGK) SİGORTA PRİM TRANSFERİ UYGULAMASI:

İsviçre'de geçen çalışmalara ait primleri Türkiye'ye transfer ettirmek için gerekli şartlar nelerdir?
 

Türkiye-İsviçre Sosyal Güvenlik Sözleşmesini tadil eden ve 01/06/1981 tarihinde yürürlüğe giren ek sözleşmenin 10.a maddesi gereğince sigortalıların prim transferi talebinde bulunabilmeleri için;

a) İsviçre Yaşlılık, Ölüm ve Malullük aylıklarından yararlanmamış olmaları,

b) Türkiye'de veya üçüncü bir ülkede yerleşmek gayesiyle İsviçre'yi kesin olarak terk etmiş olmaları gerekmektedir.
 

İsviçre'de Geçen Çalışmalara Ait Primler Türkiye'ye Transfer Ettirmek İstenildiğinde Ne Yapılması Gerekir?

Prim transferi için İsviçre'deki çalışma sürelerinin tamamını gösterir hizmet cetveli, hizmet cetveli yok ise çalışılan iş yerlerinin unvan ve adresleri ile çalışma sürelerinin eksiksiz belirtileceği dilekçe ile nüfus cüzdanının önlü arkalı okunaklı fotokopisi, CH/TR Formülerinin (prim transfer talep dilekçesi) tanzim ve tasdikinin temini için Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri / Merkez Müdürlüklerine başvurması gerekmektedir.
 
 
İsviçre'de Geçen Çalışmalara Ait Hangi Primler Transfer Ettirilebilir?

Türkiye-İsviçre Sosyal Güvenlik Sözleşmesini tadil eden ve 01/06/1981 tarihinde yürürlüğe giren ek sözleşmenin 10.a maddesi gereğince, İsviçre'de çalışan Türk vatandaşlarının İsviçre'deki çalışmaları esnasında uzun vadeli sigorta kollarına (yaşlılık, ölüm) kesilen primlerinin (malullük) hariç işçi ve işveren hissesinin tamamının Kurumumuza transfer edilme imkanı getirilmiş bulunmaktadır.

Primleri Kurumumuza transfer edilen sigortalıların İsviçre'deki hizmetleri tasfiye edilir. Kendileri veya hak sahipleri bir daha söz konusu primler nedeniyle İsviçre sigorta mercilerinden hiçbir hak talep edemezler.
 

İsviçre'de Geçen Çalışmalara Ait Primlerin Tarafına Ödenmesi Hangi Şartlarda Mümkündür?

Türkiye-İsviçre Sosyal Güvenlik Sözleşmesini tadil eden ve 01/06/1981 tarihinde yürürlüğe giren ek sözleşmenin 10.a maddesi gereğince, İsviçre sigorta merciinden transfer edilen primler sigortalılara,

a) İsviçre'de geçen çalışmalarını 3201 sayılı Kanuna göre müracaat ederek borçlanıp ödemeleri veya borçlarının İsviçre'den transfer edilecek primlerinden mahsup edilerek, bakiyesinin iadesini talep etmeleri halinde,

b) Türkiye'deki sigortalı çalışmaları ile İsviçre sigorta merciinden transfer edilen primlerine ilişkin süre birlikte nazara alındığında, 5510 sayılı Kanunun 28.Maddesine göre, yaşlılık aylığına hak kazanamaması durumunda kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olması halinde, Türkiye-İsviçre Sosyal Güvenlik Sözleşmesi hükümleri uyarınca transfer edilen primleri anılan Kanuna göre toptan ödeme olarak,

c) Transfer edilen primler Kurumumuzca bağlanan aylığında değerlendirilerek, aylığında artış meydana getiriyor ise aylığı arttırılmakta, artma meydana getirmiyor ise tarafına iade edilmektedir.
 
 
Aylığa Yetecek Kadar Sürenin Borçlanılması Halinde Transfer Edilen Primlerin Tamamını Alabilmek Mümkün Müdür?
 
22/05/1985 tarihinde yürürlüğe giren 3201 sayılı Kanunda yurtdışında çalışılan sürelerin tamamını borçlanma zorunluluğu bulunmamaktadır.
Ancak, İsviçre ile Kurumumuz arasındaki Sosyal Güvenlik Sözleşmesine göre çalışılan sürelerin tamamının borçlanılması halinde İsviçre'de kesilen primlerin tümünün iadesi mümkün olmaktadır. Kısmi borçlanma yapıldığında primlerin borçlanılan süreye tekabül eden kısmı iade edilmekte ve borçlanılmayan süredeki günler Türkiye de geçmiş hizmet olarak kabul edilmektedir.
(Bu nedenle, hak kayıplarının olmaması için ilgili vatandaşlarımızın İsviçre'de geçen çalışma sürelerinin tamamını 3201 sayılı Kanun kapsamında borçlanmaları menfaatları gereğidir.)
 
 
İsviçre Prim Transferi İçin Nereye Başvurulur?

Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü / Yurtdışı Sözleşmeler ve Emeklilik Daire Başkanlığına (Mithatpaşa Caddesi No:7, Sıhhiye-ANKARA) adresine Yurtdışı Hizmet Borçlanma Talep Dilekçesi , ile birlikte başvuru yapılması gerekmektedir.

Yurtdışı Hizmet Borçlanma Talep Dilekçesinin , Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri /Sosyal Güvenlik Merkezlerinden temin edilebileceği gibi, başvuru sahiplerince Sosyal Güvenlik Kurumu web sayfasından da temin edilerek doldurulması gerekmektedir.

Yurtdışı Hizmet Borçlanma Talep Dilekçesinin, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirlikleri ve Ataşeliklerince de vatandaşlarımızın istekleri doğrultusunda doldurulması mümkündür.

ÇİFTE VATANDAŞ OLANLARIN SİGORTA PRİMLERİNİ TRANSFER ETTİRMELERİ MÜMKÜN MÜDÜR?
Bazı vatandaşlarımız, İsviçre vatandaşlığından çıkmaları halinde, Türk vatandaşı olarak İsviçre'den tüm aile fertleri ile birlikte Türkiye'ye kesin dönüş yaptıklarında, AHV sigorta primlerini Türk Sosyal Güvenlik Kurumu'na transfer ettirme hakkını elde edip edemeyecekleri konusunda bilgi istemektedirler.
İsviçre Sigorta Kurumu'nun mevcut uygulamalarında çifte vatanaşlık hakkına sahip Türk vatandaşlarına sigorta prim transferi hakkı tanımadığı bilinmektedir.
Sigorta primlerini transfer ettirmekte ısrar eden çifte vatandaşlık hakkına sahip vatandaşlarımızın, İsviçre Yaşlılık ve Ölüm Sigortası Kurumu'na (AHV-Cenevre) yazılı olarak müracaat ederek, İsviçre vatandaşlığından çıkmaları halinde, Türk vatandaşı olarak İsviçre'den tüm aile fertleri ile birlikte Türkiye'ye kesin dönüş yaptıklarında, prim transferi yapma hakkını elde edip edemeyecekleri konusunda yazılı bir karar almadıkları taktirde kesinlikle İsviçre vatandaşlığından çıkmamaları tavsiye olunur.

GELECEKLE İLGİLİ DEĞERLENDİRMELER YAPMAKSIZIN  SİGORTA PRİM TRANSFERİ KONUSUNDA KARAR VERİLMEMELİDİR.
Bilindiği gibi sigorta prim transferi yapmadan Türk Sosyal Güvenlik Kurumu'na 3201 sayılı Kanun kapsamında hizmet borçlanması yapılması ve Türk sosyal güvenlik mevzuatı kapsamında Türkiye'de emekli olunması mümkün olabilmektedir.
Türkiye'den emekli olabilmek için, İsviçre'de çalışılmaması, işsizlik parası ve işsizlik yardımı, sosyal yardım ve ikamete dayalı sosyal sigorta kurumu ödemelerinin alınmaması şarttır.
Bu durumda olan vatandaşlarımızın SGK'ya dilekçe ile başvuruda bulunarak, aylıklarının geçici olarak durdurulmasını talep etmeleri zorunludur.
İsviçre'de ikamet ettiği süre içinde, çalışmamasına rağmen İsviçre Sigorta Kurumu'na (AHV) yaşlılık aylığı alacakları tarihe kadar yıllık asgari düzeyde çalışmayan kişi olarak prim ödeyen vatandaşlarımızın, bu durumlarını bir dilekçe ile Sosyal Güvenlik Kurumu'na bildirerek, asgari düzeyde AHV primi ödemelerinin emekli olmalarına bir engel teşkil edip etmediğini öğrendikten sonra karar vermeleri uygun olacaktır.
İsviçre Sigorta Kurumu'ndan prim transferi yapılmadığı taktirde, Türkiye'ye kesin dönüş yapılması durumunda dahi emeklilik yaşına gelindiğinde, İsviçre Sigorta Kurumundan yaşlılık aylığı hakkı doğacaktır.
Emeklilik hakkı çoğu zaman parasal birikim veya bir mülkiyetten daha kıymetli bir servet olarak değerlendirilmektedir. Bu nedenle İsviçre Sigorta Kurumundan elde edilecek emekli aylığının önemsenmesi gerekir.
Türkiye'de emeklilik hakkından yararlanmak için, çalışma hayatından erken ayrılma gibi kararların çoğu zaman pişmanlıklara neden olduğu da unutulmamalıdır.
Sigorta prim transferi, İsviçre'den kesin dönüşü zorunlu kılan bir uygulama olduğu için vatandaşlarımızın hiç bir zorlama ve tesir altında kalmaksızın kendi hür iradeleri ile ve gerek duyduklarında Müşavirlik ve Ataşeliğimizle konu hakkında ayrıntılı görüşme yaparak karar almaları sağlıklı olacaktır. Emeklilikten önce, çalışma hayatında başarılı olmaya, sağlıklı yaşamaya ve huzur tesis etmeye azami gayret gösterenlerin kazançlı çıkacakları unutulmamalıdır.

T.C. BERN BÜYÜKELÇİLİĞİ
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği
Lombachweg 33, 3006 Bern
T. 031 351 06 29
[email protected]

NOT:Sosyal konularda yaşadığınız sıkıntılar ve yardımcı olmamızı ve bilgi edinmek istediğiniz konuları gazetemize lütfen E-Mail olarak yazın.
[email protected]