BERN- İsviçre’de 1 Nisan 2025 tarihinde yürürlüğe giren yeni iltica yasası kapsamında, yetkililer sığınmacıların kimliklerini doğrulamak amacıyla cep telefonlarındaki verileri incelemeye başladı. Federal Göç Sekreterliği (SEM), kimlik, uyruk veya seyahat güzergâhı gibi bilgilerin başka yollarla tespit edilemediği durumlarda, sığınmacıların mobil cihazlarındaki adresler, telefon numaraları, fotoğraf ve video kayıtları ile navigasyon verilerini analiz edebilecek. 

Uygulama ve Test Süreci

Uygulama, Basel ve Chiasso’daki federal iltica merkezlerinde üç aylık bir deneme süreciyle başladı. İlk aşamada, SEM uzmanları verileri manuel olarak inceliyor; ilerleyen dönemlerde bu işlemin yazılımlar aracılığıyla otomatikleştirilmesi planlanıyor. Elde edilen önemli veriler, iltica dosyasına eklenerek en fazla bir yıl süreyle saklanabilecek. Sığınmacılar, veri inceleme sürecinde hazır bulunabilir ve hukuki temsilcileri de bu süreçte yer alabilir. 

Yasal Çerçeve ve Eleştiriler

Sığınmacıların cihazlarını teslim etmeleri zorunlu değil; ancak SEM, bu iş birliğini gerekli gördüğünde, cihazın teslim edilmemesi iş birliği yükümlülüğünün ihlali olarak değerlendirilebilir ve bu durum iltica başvurusunun reddedilmesine yol açabilir. İsviçre Mülteci Yardımı Direktörü Miriam Behrens, bu uygulamanın orantısız, maliyetli ve özel hayata büyük bir müdahale olduğunu belirterek eleştiriyor. Behrens, ceza hukukunda benzer bir veri incelemesi için ciddi bir suç ve şüphe bulunması gerektiğini vurgulayarak, iltica başvurularında bu tür bir uygulamanın sınırlı ve dikkatli bir şekilde uygulanması gerektiğini savunuyor. 

Diğer Ülkelerdeki Durum

Danimarka, Norveç, Avusturya, Hollanda, Finlandiya ve Almanya gibi ülkeler de benzer uygulamaları hayata geçirdi. Almanya’da 2017’den beri yürürlükte olan yasa kapsamında, sığınmacıların kimlik tespiti amacıyla mobil cihaz verileri inceleniyor. Ancak, 2022’de Alman hükümetinin verilerine göre, bu incelemeler sonucunda vakaların yalnızca %2’sinde sığınmacıların beyanlarının yanlış olduğu tespit edilirken, %34’ünde beyanlar doğrulandı ve %64’ünde ise kullanılabilir bir bilgi elde edilemedi. 

İsviçre’de yeni iltica yasasının uygulanması, sığınmacıların kimlik tespit süreçlerini hızlandırmayı hedeflerken, özel hayatın gizliliği ve orantılılık ilkeleri çerçevesinde tartışmalara neden olmaya devam ediyor.