Başta Almanya ve diğer Avrupa ülkeleri olmak üzere yurt dışında milyonlarca gurbetçi bulunmaktadır. Gurbetçilerin ülkemizden emekli olma şartları sosyal güvenlik mevzuatımızda özel olarak düzenlenmiştir. Buna göre emeklilik aylık bağlanabilmesi için; yurda kesin dönülmüş, tahakkuk ettirilen borcun tamamının ödenmiş, sosyal güvenlik kanunlarına göre aylığa hak kazanılmış ve SGK’ya yazılı başvuruda bulunulmuş olması gerekmektedir.

YURDA KESİN DÖNÜŞ YAPMAK

Yasada yer alan “kesin dönüş” ibaresi, emeklilik talebinde bulunanların kısa süreli çalışmaya tabi işler hariç olmak üzere yurt dışındaki çalışmalarının sona ermesini, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almamaları durumunu ifade etmektedir. Bu tanımda geçen sosyal sigorta ödeneği deyiminden, çalışma hayatı süresince karşılaşılan hastalık, iş kazası, meslek hastalığı veya işsizlik gibi riskler nedeniyle iş göremezlik veya işsizlik gibi adlar altında yapılan ödenekler anlaşılmalıdır.

Sosyal yardım ödeneği ibaresi ise bulunulan ülke mevzuatı kapsamında, geçimlerini sağlayacak hiçbir geliri olmayan veya mevcut geliriyle geçimlerini sağlamakta güçlük çeken kişilerin asgari geçim düzeyi ile sınırlı olmak üzere geçimlerinin sağlanması amacıyla kamu kurum ve kuruluşları tarafından muhtaçlık durumuna ve süresine göre ödenen, ikamet şartına bağlı nakdî yardımlar anlamını taşımaktadır. Yurt dışı hizmet borçlanması yaptıktan sonra kesin dönüş yaptığını beyan ederek aylık talebinde bulunan gurbetçilerin beyanları esas alınarak emeklilik aylığı bağlanmaktadır. Yurt dışı sürelerini borçlanan sigortalılara aylık bağlanmasında, öncelikle yurt dışındaki çalışmalarının ve varsa ikamete dayalı sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneklerinin sona ermesi şartı aranacaktır. Kesin dönüş ifadesi hiçbir şekilde mutlak anlamda yurt dışında bulunduğu ülkeden Türkiye’ye döndükten sonra tekrar yurt dışına çıkış yapmama şeklinde değerlendirilmeyecektir.

BORCUN TAMAMININ ÖDENMİŞ OLMASI

Borcun tamamının ödenmesinden emeklilik aylığına hak kazanmaya yetecek kadar prim gün sayısının ödenmesi ifade edilmektedir. Aylık bağlamaya yetecek prim gün sayısı kadar ödeme yapmayanlara aylık bağlanmayacaktır.

AYLIĞA HAK KAZANMAK

Borçlandırılan yurt dışı süreleri ülkemizde yürürlükte bulunan sosyal güvenlik kanunlarına göre aylığa hak kazanılmasında değerlendirilmektedir. Bu durumda yurt dışı sürelerini borçlananların aylığa hak kazanma şartlarının tespitinde; SGK mevzuatı çerçevesinde işlem yapılmaktadır.

SGK’YA BAŞVURU

Gurbetçiler yurt dışında geçen sürelerini borçlandıktan sonra aylık talebinde bulunanlardan başvuru sırasında “Gelir/Aylık/Ödenek Talep Belgesi”, “3201 Sayılı Kanuna Göre Aylık Talebinde Bulunanlara Mahsus Beyan ve Taahhüt Belgesi” ile yurt dışında ikamet ederken aylık talebinde bulunanların yurda kesin dönüş şartını yerine getirip getirmediklerinin tespiti için gerektiği hâllerde hizmet belgesi alınmaktadır. Bu çerçevede emeklilik aylığı talebinde bulunanlardan borçlandıkları yurt dışı süreleri ile yurt dışında iken aylık talebinde bulunacak olanların güncel tarihte düzenlenmiş hizmet belgesini ibraz etmeleri istenmektedir. Hizmet belgesi, aylık talep tarihinden önceki 3 ay içerisinde düzenlenmişse güncel tarihli belge olarak kabul edilmektedir. Aylık talebinde bulunanların güncel tarihli hizmet belgesini aylık talep tarihinden sonra ibraz etmeleri hâlinde yeni talep alınmaksızın ilk aylık talebine göre işlemleri sonuçlandırılmaktadır.

“Gelir/Aylık/Ödenek Talep Belgesi” ile “3201 Sayılı Kanuna Göre Aylık Talebinde Bulunanlara Mahsus Beyan ve Taahhüt Belgesi” örnekleri SGK Merkez veya İl Müdürlükleri tarafından ilgililere verilebileceği gibi, başvuru sahiplerince SGK’nın web sayfasından ya da e-Devlet üzerinden de temin edilebilmektedir. Borçlandıkları yurt dışı süreleri ile aylık talebinde bulunacak olanların başvuracakları birimler aşağıda belirtilmiştir.

• İsviçre’deki çalışma sürelerini borçlananlar hariç, 4/1-(a) kapsamında olanlar ile 4/1- (b) kapsamında faaliyeti sona eren ya da Türkiye’de çalışması olmayanların tahsis işlemleri en son borçlanma işlemini yapan sosyal güvenlik il müdürlükleri/sosyal güvenlik merkezlerince sonuçlandırılmaktadır.

• 4/1-(b) kapsamında faaliyeti devam edenler ile yurt dışı borçlanması yaptıktan sonra faaliyetini borçlanma yapılan ilden başka ilde sürdürenlerin tahsis işlemleri, faaliyetin devam ettiği ildeki sosyal güvenlik il müdürlükleri/sosyal güvenlik merkezlerince sonuçlandırılmaktadır.

• Emekli Sandığı Kanunu ve 4/1-(c) kapsamında borçlanılan sürelere istinaden yapılacak tahsis işlemleri EHGM Kamu Görevlileri Emeklilik Daire Başkanlığınca sonuçlandırılmaktadır.