Dünya Sağlık Örgütü, (DSÖ), Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde ortaya çıkan ve 13 ülkeye yayıldığı belirlenen yayılan maymun çiçeği virüsü nedeniyle, iki yıl içinde ikinci kez küresel halk sağlığı acil durumu ilan etti.

DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, maymun çiçeği virüsünün (Mpox) Afrika ve diğer bölgelerde daha fazla uluslararası yayılma potansiyeli olasılığı karşısında DSÖ tarafından düzenlenen Acil Durum Komitesi toplantısının ardından değerlendirmelerde bulundu.

"GEÇEN YILIN TOPLAMINI AŞTI"

Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde maymun çiçeği virüsüyle ilgili vakaların 10 yıldan uzun süredir bildirildiğini kaydeden Ghebreyesus, her yıl bildirilen vaka sayısında istikrarlı artışın yaşandığını kaydetti.

Ghebreyesus, "Geçtiğimiz yıl bildirilen vaka sayısı önemli ölçüde arttı. Bu yıl şu ana kadar bildirilen vaka sayısı 14 binden fazla. Hastalıkla ilgili 524 ölüm yaşandı ve geçen yılın toplamını çoktan aştı" dedi.

HALK SAĞLIĞI ACİL DURUMU İLAN EDİLDİ

Geçen hafta Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve Afrika'daki diğer ülkelerde maymun çiçeği vakalarındaki artışı değerlendirmek için Uluslararası Sağlık Tüzüğü kapsamında bir Acil Durum Komitesi toplayacağını duyurduğunu hatırlatan Ghebreyesus, "DSÖ Acil Durum Komitesi bugün toplandı ve bana durumun uluslararası öneme sahip bir halk sağlığı acil durumu oluşturduğu tavsiye görüşünü bildirdi. Bu tavsiyeyi kabul ettim" dedi.

Ghebreyesus, komitenin tavsiyesinin, Afrika Birliği'nin dün Afrika ülkelerinde hızla yayılan maymun çiçeği virüsüne karşı kıta çapında halk sağlığı için acil durum ilan etmesiyle uyumlu olduğunu da kaydetti.

CAN KAYBI 524'YE YÜKSELDİ

Maymun çiçeği virüsü, bugüne kadar başta Kongo Demokratik Cumhuriyeti (KDC) olmak üzere, Afrika'da 13 ülkede görüldü. Virüse karşı geliştirilen aşının kıtaya ulaştırılması konusundaki zorluklar, Afrika'da Kovid-19 benzeri bir salgın riski konusunda endişeye neden oluyor.

Afrika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezinin (Africa CDC) 9 Ağustos'ta yayımladığı rapora göre, ocak ayından 8 Ağustos'a kadar 13 Afrika ülkesinde 2 bin 822 kişi virüse yakalandı, 14 bin 719 şüpheli vaka kayda geçti. Virüs nedeniyle 511'i KDC'de olmak üzere 524 kişi yaşamını yitirdi.

ACİL DURUM NEYE YARAYACAK?

Halk sağlığı acil durumlarında, aşı gibi ruhsatsız tıbbi ürünlerin kullanımının hızlandırılması için başlatılan EUL süreciyle düşük gelirli ülkelerin aşıya erişiminin kolaylaştırılması hedefleniyor.

Aşının yaygınlaşması ile birlikte salgının durdurulma ihtimali bekleniyor.

VİRÜSÜN PATLAK VERDİĞİ AFRİKA'DA AŞI YOK

Maymun çiçeği virüsü salgınında COVID-19 salgınında olduğu gibi Afrika'nın aşıya ulaşımda adaletsizliğe uğramasından endişe ediliyor. Africa CDC, salgını kontrol etmek için 10 milyon doz aşıya ihtiyaç olmasına karşın halihazırda 200 bin doz aşı olduğunu belirterek bunlardan çok azının Afrika'ya ulaştığına işaret ediyor.

Virüsten korunmak için 2 doz aşı olmak gerekirken Africa CDC, tek dozu yaklaşık 100 dolar olan aşının Afrika ülkeleri için çok pahalı olduğunu vurguluyor. Africa CDC, maliyetlerin düşürülmesi aşı üreticileriyle görüşmelere başlarken DSÖ de maymun çiçeği aşısının acil kullanımı için ilk adımı attı. DSÖ, 7 Ağustos'ta, maymun çiçeği aşısı üreticilerini, Acil Kullanım Listesi (EUL) için İlgi Beyanı sunmaya davet etti.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ NEDİR?

Maymun çiçeği virüsü insanlarda ilk kez 1970'de görülse de canlılarda ilk ortaya çıkışı 1958'de yaşandı. Bir araştırma için kullanılan maymun kolonilerinde çiçek hastalığına benzer belirtilerin görülmesiyle tespit edilen virüs, 2022'ye kadar "maymun çiçeği (monkeypox)" olarak adlandırıldı.

DSÖ, 2022'de ırkçılık ve ayrımcılık kaygısıyla virüsün ismini "mpox" olarak değiştirdi. Örgüt ayrıca virüsün "Batı Afrika", "Kongo Havzası", "Orta Afrika" ismini taşıyan alt türlerinin de yeniden adlandırılmasına karar verdi.

HAYVANLARDAN VE İNSANLARDAN BULAŞIYOR

Maymun çiçeği virüsü fareler, sincaplar gibi kemirgen hayvanlardan veya enfekte olmuş bireylerden bulaşıyor. Virüsün neden olduğu vücut döküntülerine dokunmak, bu döküntülerin bulaştığı giysi, çarşaf, havlu ve benzeri eşyaları kullanmak ve vücut sıvılarıyla temas etmek en önemli bulaş nedenleri arasında yer alıyor.

İlk belirtiler virüsü kaptıktan 5 ila 21 gün içerisinde ortaya çıkabiliyor. Virüs genelde yüksek ateş, baş, sırt ve kas ağrısı, lenf bezlerinde şişlik, yorgunluk, üşüme, titreme ve ciltte su çiçeğine benzer kabarcıklara neden oluyor.

TEMAS YOLUYLA YAYILABİLİR

Özel bir tedavi yöntemi olmayan hastalığın tedavisi antiviral ilaçlarla yapılıyor. Vakaların büyük bir kısmı hastalığı hafif geçiriyor ve birkaç hafta içinde sağlığına kavuşuyor.

Maymun çiçeği yakın temas yoluyla yayılabilir. Genellikle hafiftir, nadir vakalarda ölümcüldür. Grip benzeri semptomlara ve vücutta irin dolu lezyonlara neden olur.