Türkiye’de yurtdışı borçlanma sistemini kökten değiştirerek daha zor ve pahalı hale getiren yasa tasarısı, Meclis Genel Kurulu’nda kabul edildikten sonra Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Borçlanmaya ilişkin maddeler 1 Ağustos’ta yürürlüğe girecek. Bu tarihe kadar başvuranlar, eski sisteme göre emekli olabilecekler.

Yurtdışı borçlanma sistemini değiştiren yasa tasarısı, TBMM Genel Kurulu’nda çarşamba günü oybirliğiyle kabul edildi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından imzalanan ‘7186 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’, 19 Temmuz 2019’da Resmi Gazetenin 30836 sayılı Mükerrer sayısında yayınlanarak yürürlüğe girdi.

1 Ağustos’ta uygulamaya başlanacak

Toplam 35 maddeden oluşan kanunda yer alan ve yurtdışı borçlanmaya ilişkin 8. ila 13. maddeler ile 20. maddenin dışındaki tüm maddeler, Resmi Gazetedeki yayım tarihinde yürürlüğe girerken, borçlanmayla ilgili değişiklik maddeleri, yayım tarihini takip eden aybaşından itibaren uygulamaya konulacak.

Son tarih 31 Temmuz

1 Ağustos’ta uygulanacak 13. maddede, yurtdışı borçlanmayla ilgili değişikliklerin kimleri etkileyeceği düzenleniyor. Buna göre, kısmi aylık bağlanmış olanlar dahil olmak üzere bu maddenin yürürlük tarihinden önce, yani 31 Temmuz 2019’a kadar yurt dışında geçen sürelerini borçlanma talebinde bulunanlardan tahakkuk ettirilen borçlarını yasal süresi içinde ödeyenler için önceki hükümler esas alınacak. Diğer bir ifadeyle, en geç 31 Temmuz 2019’a kadar yurtdışı borçlanma talebinde bulunanların başvuruları, ki burada başvuru tarihi olarak evrakların gönderileceği zarfın üzerindeki posta damga tarihi esas alınmaktadır, halihazırdaki sosyal güvenlik mevzuatına göre sonuçlandırılacak. 1 Ağustos 2019 ve daha sonra başvuranlar ile daha önce başvurup kendilerine tahakkuk edilen borcunu, kanunda belirtilen üç aylık süre içinde ödemeyenler, yeniden başvurmaları halinde, yeni borçlanma sistemine dahil olacak.

Yeni sistem neler getiriyor

Torba Kanun’da yer alan en önemli değişikliklerden birini de 9. Madde beraberinde getiriyor. Buna göre, 3201 sayılı Kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan “yüzde 32’sidir” ibaresi “yüzde 45’idir” şeklinde değiştirildi ve fıkranın üçüncü cümlesi yürürlükten kaldırıldı. Bunun anlamı şu: Artık 1 Ağustos 2019 tarihinden itibaren yurtdışı borçlanmalarda dikkate alınacak günlük miktar, asgari günlük aylığın yüzde 45 oranına göre hesaplanacak. Diğer bir ifadeyle, 31 Temmuz 2019’a kadar geçerli olan günlük 27,29 TL tutarındaki borçlanma miktarı yüzde 40 oranında, yani gün başına 11,01 TL artarak 38,38 TL’ye yükselecek.

Süre yaş ve miktar da artacak

Yine aynı kanunda yer alan 8. Madde ise, yurtdışı sürelerinin Sosyal Güvenlik Kurumu çatısı altındaki hangi sigorta kolunda değerlendirileceğini düzenliyor. Buna göre, önümüzdeki aydan itibaren 3201 sayılı borçlanma kanunu kapsamında borçlanılacak yurtdışı sürelerinin, başvuru sahibinin Türkiye’de son defa tabi olduğu sigorta koluna bakılmaksızın, tümüyle eski adı Bağ-Kur, yeni adıyla 4/b sigorta kolunda değerlendirilecek. Diğer bir ifadeyle, Türkiye’de son defa SSK yani 4/a sigorta koluna tabi çalışanların da, ev kadınları olduğu gibi yurtdışında geçen süreleri, kanun teklifinin yürürlüğe gireceği tarihten itibaren Bağ-Kur’da yani 4/b sigorta kolunda dikkate alınacak. Emekli Sandığı’na yani 4/c sigorta koluna borçlanmalar da tarihe karışacak. Bunun neticesinde emeklilik yaşı, borçlanılan süre ve dolaysıyla borç miktarı artmış olacak. Emekli olmaya yetecek asgari borçlanma gün sayısı 3.600 veya 5.000 günden en az 5.400 güne (kısmi aylık için), tam aylık için kadınlada 7.200 gün ve erkeklerde 9.000 güne çıkacak.

Sigorta başlangıcının belirlenmesi de değişti

Yeni kanunda yer alan 10. madde uyarınca, Türkiye ile ikili sosyal güvenlik sözleşmesi imzalamış olan ülkelerdeki sigorta girişleri, artık SGK tarafından sigorta başlangıcı kabul edilmeyecek. Yurtdışı borçlanması yapanların sigorta başlangıcı, Türkiye’de sigorta girişi olan ve olmayana göre iki farklı yöntemle belirlenecek.

Türkiye’de sigorta girişi olanların sigorta başlangıcı, borçlanacakları yurtdışı süresinin, Türkiye’deki sigorta girişi tarihinden itibaren geri götürülmek suretiyle belirlenecek. Örnek: 1 Ağustos 2019’dan sonra borçlanma talebinde bulunacaklardan 1 Mayıs 2018’de Türkiye’de sigorta girişi olanlar, 1980 ile 1990 arasındaki 10 yıllık süreyi borçlanmaları halinde, sigorta başlangıcı 01.05.2018’den itibaren 10 yıl geri götürülerek 01.05.2008 tarihi sigorta başlangıcı olarak kabul edilecek. Bunun neticesinde, aylık bağlama oranı düşük olan 2000 yılından sonraki dönemler sigorta cetveline yurtdışı süresi olarak işleneceği için, kişiye bağlanacak aylık da düşecek.

Türkiye’de girişi olmayanların durumu

Yine önümüzdeki aydan itibaren yurtdışı borçlanma başvurusunda bulunanlardan Türkiye’de sigorta girişi olmayanların sigorta başlangıcı ise, borcu ödedikleri tarihten borçlandıkları süre kadar gidilmek suretiyle tespit edilecek. Örnek: 1980 ile 1990 arasındaki sigortalı süresine ilişkin yurtdışı borçlanma talebinde bulunup borcunu 01.10.2019’da ödeyenlerin sigorta başlangıcı, borcu ödedikleri 01.10.2019 tarihinden itibaren 10 yıl geri götürülmek suretiyle 01.10.2009 tarihi olarak belirlenecektir. Burada da yine, sigorta girişi olanlarla aynı durum söz konusu; çalışılan süreler, aylık bağlama oranının yüzde 65 gibi yüksek olduğu 2000 yılından önce olmasına rağmen, SGK bu süreleri aylık bağlama oranının yüzde 45’lere düştüğü 2000 yılından sonra sigorta cetveline işleyeceği için, kişiye daha sonra bağlanacak aylık da haliyle daha düşecek olacaktır.

Aylık statüyü BAĞ-KUR belirleyecek

Torba Kanun’nda yer alan 11. Maddeye göre, 1 Ağustos’tan itibaren yapılacak yurtdışı borçlanma başvuruların dikkate alınacağı sigorta kolu Bağ-Kur, yani 4/b sigorta kolu olması nedeniyle, erkek ve kadın sigortalılar, 15 yıl sigortalılık süresine sahip olmaları halinde yurtdışı sürelerinden en az 5.400 gün borçlandıkları takdirde kısmi aylık alabilecekler. Tam aylık içinse kadınların en az 7.200 gün erkeklerin de en az 9.000 gün borçlanmaları gerecek. 31 Temmuz 2019 tarihine kadar yürürlükten kalacak olan mevcut sosyal güvenlik mevzuatına göre ise, 4/a sigorta koluna borçlanan kadın veya erkekler 3.600 gün ile 58 ve 60 yaş şartlarına göre tam aylık bağlatabiliyorlar.

Hürriyet