ZİYNETİ KOCABIYIK

Covid-19 pandemisi sırasında ciddi oranda gereksiz antibiyotik kullanıldığına dikkat çeken uzmanlar, bu durumun antibiyotik direncini artırdığını belirterek, “Covid pandemisi etkisini kaybediyor ancak insanlığın önünde yepyeni bir tehlike var: Antibiyotik direnci pandemisi. Bu sessizce ilerleyen pandemiye karşı bir an önce tedbir alınmazsa, bakterilere karşı etkili olan antibiyotik bulunamayacağı için artan oranda ölümler meydana gelebilir” uyarısında bulunuyor.

İnsanlık tarihinin en önemli buluşlarından olan antibiyotikler, uygunsuz ve gereksiz kullanımları sonucu gelişen direnç yüzünden uzun zamandan bu yana etkilerini önemli oranda kaybediyor. Tıp dünyasının önemli yayınlarından Lancet dergisinde yayımlanan bir araştırma sonucuna göre 2019 yılında dünya çapında 1,2 milyondan fazla insan antibiyotik direnci yüzünden hayatını kaybetti. 204 ülke ve bölgeden verilere dayandırılan araştırmada antibiyotik direnciyle bağlantılı sebeplerden ölenlerin sayısının ise 4,95 milyonu bulduğu bildiriliyor.

Prof. Dr. Önder Ergönül, Ziyneti Kocabıyık’ın sorularını cevapladı.

TÜRKİYE LİSTE BAŞI

Antibiyotik direnci yüksek olan ülkeler arasında Türkiye’nin liste başı olduğunu söyleyen Koç Üniversitesi İş Bankası Enfeksiyon Hastalıkları Araştırma Merkezi Direktörü Prof. Dr. Önder Ergönül, covid döneminde gereksiz olarak kullanılan antibiyotiklerin var olan antibiyotik direncini daha da kötüleştirdiğini belirterek “Sağlık Bakanlığı’nın antibiyotik kullanımını reçeteye bağlaması sonucunda antibiyotik tüketimi önemli ölçüde azalmıştı. Ancak Covid döneminde yeniden arttı. Covid sırasında ya da Covid enfeksiyonundan sonraki dönemde hekimlerimiz maalesef çok fazla antibiyotik kullandı. Yeni bir virüsle karşı karşıya kaldığımız ve tedavi planı tam belli olmadığı için hekimlerimiz akciğerde küçük bir şey gördüklerinde hemen antibiyotik yazdılar. Direnç zaten artıyordu, bu durum daha da artırdı. Önümüzdeki günlerde enfeksiyonlara etkili olacak antibiyotik bulamayabiliriz” dedi.

Türkiye’nin acil olarak yeni bir antibiyotik kontrol programına ihtiyacı olduğuna işaret eden Prof. Dr. Ergönül “Türkiye antibiyotik tüketiminde Avrupa’da bir numara. Bizi Yunanistan ve İtalya takip ediyor. Öncelikle hekimlerin antibiyotik yazarken hangi kriterleri dikkate almaları gerektiği konusunda yeniden eğitilmesi gerekiyor. Sadece hekimleri bilgilendirmek yetmez. Yeniden kamu spotları ve siyasilerin de içinde bulunduğu kampanyalarla halka gereksiz antibiyotik kullanımının zararları ve antibiyotik direnci anlatılmalı. Hekime şiddetin en önemli sebeplerinden biri de doktorun hastanın istediği ilaçları yazmaması. Özellikle antibiyotik yazmadığı için darbedilen hekimlerimiz var” diye konuştu.

BASİT ENFEKSİYONA ÇARE OLACAK İLAÇ BULAMAYACAĞIZ

n Antibiyotik direnci gelişen kişilerde basit enfeksiyonlar etkili şekilde tedavi edilemiyor; tedavi uzuyor ve yoğun bakımda ölüm riski artıyor. Ayrıca birçok ameliyattan sonra antibiyotik tedavisi veriliyor. Direnç durumunda en basit ameliyatlardan sonra gelişebilecek enfeksiyon, ameliyatın başarısını engelleyebilir, hastanın enfeksiyondan kaybedilmesine sebep olabilir. Bu sebeple organ nakli ameliyatları, kanser ameliyatları büyük cerrahi operasyonlar yapılamayabilir.   

COVID SIRASINDA TÜKETİM ARTTI

Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu (TİTCK) öncülüğünde akılcı antibiyotik kullanımının yaygınlaştırılması için yürütülen çalışmalar sonucunda, hekimlerin antibiyotik reçeteleme tercihi 2011’e kıyasla 2020'de yüzde 31 azalmış olmasına rağmen aile hekimlerinin reçetelerinin yüzde 24’ünü antibiyotikler oluşturuyordu. Covid döneminde yeniden artış yaşandı. Her 10 reçetenin en az üçünde antibiyotik bulunuyor. Bu yoğun tüketimin sonucu olarak da direnç oranları diğer ülkelere kıyasla yüksek.

NASIL KULLANALIM?

> Antibiyotikler sadece doktor tavsiye ettiği zaman ve doktorun belirlediği sürede kullanılmalıdır.

> En fazla antibiyotik yazılan hastalık olan üst solunum yolu enfeksiyonlarının çoğu antibiyotiklerin etkili olduğu bakterilere değil virüslere bağlı olarak gelişir. Dolayısıyla bu hastalıklarda antibiyotiklerin hiç etki etmediği bilinmeli ve buna göre davranılmalıdır.

> Doktora antibiyotik reçete etmesi için istekte bulunulmamalı, bu konuda baskı uygulanmamalıdır.

> Evde antibiyotik bulundurulmamalı ve başkalarına antibiyotik önerilmemelidir.

> Antibiyotikler ateş düşürücü ve ağrı kesici olarak kullanılmamalıdır.

> Önerildiği süreden önce antibiyotikler kesilmemeli ancak gereğinden uzun da kullanılmamalıdır.