Hukukçu Dr. Abdullah Musab Şahin, UEFA'nın Milli Futbolcu Merih Demiral'a verdiği 2 maç ceza kararının perde arkasını için kaleme aldı.

***

Türkiye, 2024 Avrupa Şampiyonası'nda (EURO 2024) Avusturya'yı 2-1 mağlup etti. Avusturya'ya iki gol atan Milli futbolcu Merih Demiral karşılaşmanın yıldızı oldu. Demiral'ın attığı gollerden sonra yaptığı Bozkurt işareti, Türkiye karşıtı ve Türkiye hakkında önyargıları kişiler için bir saldırı fırsatı yarattı. Avusturya ve özellikle Alman basınının bu işareti asıl anlamının dışına çıkarmaya çalıştığı görüldü. Aynı şekilde, bir sonraki rakip olan Hollanda medyası da Türkiye'nin bu işaret nedeniyle cezalandırılması gerektiğini düşünüyor. Hatta Hollanda tarafından, Türkiye taraftarlarının bozkurt işareti yapması halinde Türkiye ile Hollanda arasında oynanacak bir sonraki maçın iptal edilmesi gerektiği gibi mantıksız fikirler dahi ortaya atıldı.

Aşırı sağın yükselişiyle sarsılan Avrupa kamuoyunun bozkurt işaretine yönelik tutumu, Avrupa Futbol Federasyonları Birliğinin (UEFA) etik ve disiplin soruşturması yürütmek üzere bir müfettiş görevlendirmesine neden oldu. Müfettişin soruşturması sonucunda alınan karar, daha önce benzeri görülmeyen bir şekilde çok kısa bir sürede verildi. UEFA Etik ve Disiplin Kurulu Başkanı tarafından acil karar alması istenen UEFA Temyiz Kurulu, Demiral'a bozkurt işareti yaptığı gerekçesiyle 2 maç men cezası verdi. Dolayısıyla kararın Kontrol, Etik ve Disiplin Kurulu (CEDB) tarafından değil Temyiz Kurulu tarafından alındığının altını çizmek gerekir. Temyiz Kurulu aslında CEDB'nin kararlarına karşı yapılan itirazları dinleme ve CEDB Başkanı tarafından doğrudan kendisine havale edilen acil vakalar hakkında karar verme yetkisine sahiptir.

Ulusal işaretler

Ulusların işaretleri vardır. Bazen hayvanlar bir ulusun işareti olarak kabul edilir. Bazı hayvanlar eski zamanlarda gücü temsil ediyordu. Örneğin, Hollanda'nın aslana, Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) şahine yüklediği anlam böyledir. Ulusların sembolleri bazen de ırksal üstünlüğü ya da yayılmacılığı simgeler. Fransa'nın horozu, Almanya'nın ya da Arnavutluk'un kartalı da buna örnek verilebilir.

Demiral'ın gol sevinci de bozkurt işaretiydi. Bozkurt işareti yüzlerce yıldır Türklerin sembolüdür. Bu işaret Türklerin başka bir ırktan üstünlüğünü göstermediği gibi yayılmacılık ya da sömürgecilik anlamına da gelmez. Dolayısıyla, Demiral'ın hedefinin başka bir ırka yönelik aşağılayıcı bir tutum olmadığı açıktır. Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) tarafından UEFA'nın soruşturmasına karşı hazırlanan uzun savunmada da bu işaretin anlamına atıfta bulunuldu.

Önceden belirlenen yaptırım

Temyiz Kurulu kararını açıklamadan önce Alman Bild gazetesi Demiral'ın 2 maç men cezası aldığını kamuoyuyla paylaştı. Bu haber 4 Temmuz 2024'te karar resmi olarak alınmadan paylaşıldı. Ertesi gün, 5 Temmuz 2024'te Temyiz Kurulu kararını açıkladı. Bu karar Bild tarafından açıklanan kararla aynıydı. Bunun bir tesadüf olmadığı açıktır. Kısacası, 2 maç men cezası kararı çok önceden alınmıştı.

Türkiye savunmasını 5 Temmuz sabahı yaptı. Bild'in önceden paylaştığı haber, Temyiz Kurulu'nun Türk tarafının savunmasını beklemeden karar aldığını gösteriyor. Ayrıca, Merih Demiral'a 2 maç men kararı, TFF'nin 30 sayfalık savunmasını sunmasından yaklaşık 2 saat sonra UEFA tarafından açıklandı. Savunma alınmadan bir yaptırım uygulanması hiçbir hukuk sisteminde kabul edilemez. 2024 Avrupa Şampiyonası, Türkiye aleyhine verilen bu hukuksuz kararla hatırlanacaktır.

İki maç uzaklaştırma

UEFA tarafından verilen uzaklaştırma cezası, temel ahlaki davranış kurallarına, bir spor etkinliğinin sportif olmayan nitelikteki gösteriler için kullanılmasına ve futbol sporunun itibarının zedelenmesine dayanıyor. İlgili düzenlemeler UEFA Disiplin Yönetmeliğinin 11. maddesinde yer alıyor. Türk ulusunun sembolü olan bozkurt işaretinin bu maddelerin hiçbirinin kapsamına girmediği açık.

Temyiz Kurulu, gerekçe göstermeden karar alan bir mekanizmadır. Bu nedenle bozkurt işaretinin 11. madde kapsamına nasıl girdiği açık değildir. Temyiz Kurulu kısa kararında sadece en genel disiplin maddesine atıfta bulundu. Yani, UEFA'dan Merih Demiral'a kamuoyunun günlerdir gündeme getirdiği gibi ırkçılık gerekçesiyle herhangi bir yaptırım uygulanmadığı açık. Irkçılık aynı metnin 14. maddesinde çok ağır bir suç olarak düzenleniyor. Ancak, Demiral'a verilen 2 maç men cezası ise sadece 11. maddedeki düzenlemelere bağlandı.

Demiral'ın 2 maç men cezasının özellikle Alman kamuoyunun baskısıyla verildiği anlaşılıyor. Bir önceki maçın yıldızı Demiral'a verilen ceza oldukça hızlı oldu. Geçtiğimiz günlerde aynı komitenin Jude Bellingham'ın rakip yedek kulübesine yönelik uygunsuz davranışı hakkında karar vermesi 4-5 gün sürmüştü.

CAS'a itiraz başvurusu yapılabilir mi?

Bazı UEFA komitelerinin kararlarına ve Temyiz Kurulu tarafından verilen bazı yaptırımlara Spor Tahkim Mahkemesi'ne (CAS) başvurularak itiraz edilebiliyor. Ancak UEFA Tüzüğü'ne göre Demiral'ın 2 maç men cezası için CAS'a gidilmesi mümkün değil. Statünün 63. maddesine göre, bir gerçek kişinin 2 maça kadar veya 1 aya kadar men cezası almasına ilişkin kararlara CAS'ta itiraz edilemiyor.

TFF Başkanı Mehmet Büyükekşi, bu karara karşı CAS'a herhangi bir başvuru yapılamayacağını açıkladı. CAS'a yapılacak itiraz başvurusuna kapıların kapatılması bu yaptırımın kesinleştiği anlamına geliyor. Demiral, Hollanda ve muhtemelen bir sonraki maçta yer alamayacak. Bu cezanın ertelenmesi de söz konusu değil. Ancak söz konusu maddeye rağmen, TFF'nin 2 maçlık men cezasına itiraz etmek için CAS'a gitmesi muhtemel.

[Dr. Abdullah Musab Şahin Hukukçudur.]